12 (181)

W umowie społecznej Locke’a znacznie większy nacisk na ochronę praw niż na narzędzia sprawowania władzy. Tu ludzie w przeciwieństwie do Hobbesa zrzekają się jedynie własnej samowoli. Powstaje w ten sposób demokratyczne społeczeństwo, którego podstawową funkcja jest ochrona praw naturalnych każdej jednostki.

-prawo do szczęścia -prawo do samozachowania -prawo do własności Kwestia własności:

Na własność można posiadać rzeczy, które 1) odebrało się naturze, 2) odziedziczyło się 3) zapracowało na nie.

Problem dziedziczenia i akumulacji.

Jan Jakub Rousseau (1712-1778)

Natura człowieka jest dobra i pełna życzliwości, to społeczeństwo deprawuje.

Człowiek -jak twierdzi Rousseau- z natury jest dobry, a ludzie nas otaczający źli, rodzi się wolny, a żyje w okowach, pragnie szczęścia, a cierpi, podziwia rozum, a całe swoje życie podporządkowuje ślepym pożądaniom i bezrozumnym przesadom.

Zło tkwi w społeczeństwie i cywilizacji, ale nie łudźmy się nie ma już powrotu do stanu natury. Trzeba zadzierzgnąć nową „umowę społeczną”, czyli przyjąć zasady dla ustroju politycznego, który optymalnie uwzględniałby dwojakiego rodzaju warunki: zapewnienie praw wynikających z twierdzeń o naturze człowieka, związanie ustroju politycznego z jakimś ideałami moralnymi, (min. ideałem wolności i moralnej autonomii jednostki)

W stanie natury motywatorem była miłość własna (nie prowadziła ona do agresji, ale do życzliwości). Postawa człowieka była bezrefleksyjna.

Dzięki wspólnocie człowiek staje się naprawdę człowiekiem.(tzn. istotą rozumna, poznająca, komunikującą się itd.)

Umowa społeczna ma rozwiązać problem ustroju politycznego, uwzględniając zapewnienie praw wynikających z natury człowieka, po drugie związanie ustroju politycznego z jakimiś ideałami moralnymi (ideałem wolności i moralnej autonomii jednostki).

Zawarcie umowy powszechnej wiąże się z całkowitym podporządkowaniem woli jednostki woli powszechnej.

Wola powszechna nie jest wypadkowa poszczególnych wól poszczególnych jednostek (Rousseau liberał czy totalitarysta?).

John Rawls

Przyjmuje, że korzystna dla wszystkich stron umowa społeczna powinna być nie tylko podstawą obowiązków politycznych, ale i moralnych.

Umowa powinna być podjęta za zasłona niewiedzy przez wszystkich ludzi z przeszłości przyszłości debatujących tak długo jak będzie potrzeba nad najdogodniejszymi warunkami. Rawls przyjmuje, że świadoma swych celów przyjęłaby dwie zasady sprawiedliwości (Sprawiedliwość rozumiana jest tutaj jako bezstronność).

Upraszczając:

1) Każdy powinien się cieszyć najszerzej przyjęta wolnością, dająca się pogodzić z analogiczną wolnością pozostałych.

2)    Ograniczenie tej zasady dopuszczalne jest tylko dla poprawy jednostek znajdujących się w najgorszym położeniu.

Problemy:

1)    Problem tak rozumianej egalitamości i jej konsekwencje (równouprawnienie, programy afirmacyjne, kwestia dziedziczenia itd.)

2)    Krytyk samego założenia i jego obrona (feminizm, komunitarianie, libertarianie itd.)

3)    Czy takie społeczeństwo promuje biznes i przedsiębiorczość czyje ogranicza?