12 (70)

tcligencji, głównie z powodu błędów wynikających z egocentryzmu, takich jak niepełna informacja, podobna raczej do komunikatu wysyłanego do siebie lub do przyjaciela (Heider, 1971). Bernstein sądził jednak, że kod ograniczony został stworzony dla zupełnie innego celu - do podtrzymywania stosunków twarzą w twarz w zaprzyjaźnionej grupie - i dla tego celu może być równie dobry, a nawet lepszy.

Podobne różnice w stylu mówienia znajdujemy u czarnych. Czarny Anglik ma swą własną „gramatykę”. Oto przykłady: „Odpowiedzi zawsze być złe”, „Ona miła”, „On kopać piłka" i „Nic nudzę nikogo”. Labov l in. (1968) utrzymują, żc angielski czarnych jest złożony i w jakiś sposób efektywny. Zawiera rozwinięte i pełne fantazji rytualne obelgi i „raping", żywą formę ciętego dowcipu.

Różnice między płciami

Istnieje wiele interesujących różnic w stylu mówienia między mężczyznami i kobietami. Powiedzmy na początku, żc mówią oni o różnych rzeczach. Grupy mężczyzn lubią mówić o pieniądzach, pracy, sportach i rywalizacji, i lubią sobie wzajemnie dokuczać, natomiast kobiety rozmawiają o rodzinie, przyjaciołach, uczuciach, ubiorach, zdrowiu i żywności. Kobiety bardziej się ujawniają i rozmawiają na bardziej intymne tematy, szczególnie z innymi kobietami. Gdy kobiety i mężczyźni przebywają razem, mężczyźni zwykli mówić więcej; przerywają, mówią głośniej i generalnie kontrolują przebieg rozmowy. Jednakże, kobiety są uparte i często powracają do tego samego tematu. Kobiety współpracują i wspierają, dbają, by rozmowa była kontynuowana, zadają pytania, dają więcej pozytywnych wzmocnień: są bardziej grzeczne. Mężczyźni koncentrują się głównie na zadaniu, natomiast kobiety na stosunkach międzyludzkich. Lecz mężczyźni mogą również pragnąć intymności i uzyskiwać zadowolenie innymi sposobami, za pośrednictwem żartów i opowiadania dubów smalonych, jak i przez umiarkowanie agresywne żarty i dokuczanie (Aries, 1987).

Mężczyźni i kobiety stosują różne słownictwo. Mężczyzna może powiedzieć „O, cholera", natomiast kobieta bardziej skłonna jest powiedzieć „O, kochanie" (Smith. 1985); kobiety mówią takie rzeczy, jak Jaki cudowny”, natomiast mężczyźni stosują takie wyrażenia, jak: „Co jest, do

diabła"; kobiety używają niezwykłych określeń na kolory, takich jak „turkusowy" i „cytrynowy", które nic mieszczą się w męskim słowniku.

Mowa kobiet jest bardziej niezdecydowana, z „może" i „mogłoby" oraz wyolbrzymiająca, jak w „to było przepiękne”.

Główna różnica między płciami w odniesieniu do cech głosu polega na tym, że głosy kobiet są wyższe, częściowo z powodów anatomicznych, częściowo jednak dlatego, że kobiety starają się uśmiechać, gdy mówią, f co daje wyższe dźwięki. Wzorzec rezonansowy jest także inny, głosy mężczyzn mają więcej energii w niższych rejestrach. Kobiety stosują więcej intonacji w jednym z badań, dwukrotnie przewyższając różnice wysokości głosu u mężczyzn; kobiety „mówią kursywą", podczas gdy mężczyźni są „roztropni"; kobiety stosują gwałtownie rosnące gradienty, jak w zaskoczeniu - żywy i czarujący styl, przesadzony, gdy mówią do dzieci (sparodiowany przez aktorkę komediową Joyce Grcnfcłl). Męż-    •

czyźni utrzymują stały ton głosu bądź stosują tonację opadającą! _'"_m‘ '    ¹

Stwierdza się, że kobiety często wypowiadają się płynniej'od mężczyzn, mają rzadziej przerwy w wypowiedziach i popełniają mniej innego rodzaju błędów. Ich gramatyka jest bardziej poprawna, ich zdania zaś bardziej kompletne i złożone, już od wczesnego okresu życia. Kobiety stosują bardziej standardowy wzorzec wymowy pod względem akcentu! Przypuszcza się, żc powodem „lepszej" mowy kobiet jest¹ to/ że o ile >:l mężczyzn osądza się po tym, co zrobili, o tyle kobiety po tym, jak¹ wyglądają i jak je słychać. To z kolei mogłoby wyjaśniać, dlaczego głos :■ i] niewykształconych mężczyzn jest określany jako bardziej męskL '*    •*

•    •    • •• •    /it,‘-i'''-.i* .*    '.r i’;!

Literatura zalecana

.--i    :    < ^r

Clark H. H.. 'Language itse and language users' w: Handbook of.Social Psy• chology, G. Lindzcy, E. Aronson (red.). Random House, New York, 1983.

EUis A.. Bcaltic G.. The Psychalogy of Language and Communlcęitlon, Wci-dcnfeld and Nicolson, London, 1986.    ¹

Giłes H.. Coupland N., Language Contexts and Conseąuences, Open University _;

Press. Milton Keynes. 1991.    ^::

. *• • .*• ^: « • • *\ yi    ; ; •

mrowiu*

‘•i    •