176 (2)

referendum ogólnokrajowe i refe

Referendum

Instytucja referendum istnieje w bardzo różnym kształcie. Odpowiednio rozrćz nia się więc różne rodzaje referendów:

1)    w oparciu o kryterium zasięgu terytorialnego rendum lokalne,

2)    w oparciu o kryterium obowiązku jego przeprowadzenia - referendum obligatoryjne, kiedy podjęcie określonego aktu lub decyzji musi zostać dokonane lub potwierdzone w referendum (taki obligatoryjny charakter miało np. przeprowadzenie referendum dla przyjęcia obecnej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej), oraz referendum fakultatywne, przeprowadzane w wypadkach, które podmioty zarządzające referendum uznają to za potrzebne,

3)    w oparciu o kryterium skutków prawnych - referendum wiążące, gdy akt lub decyzja w nim podjęta nabiera bezpośredniej skuteczności prawnej, i referendum konsultatywne, gdy wynik referendum stanowi jedynie wskazówkę dla ostatecznego podjęcia decyzji lub ustanowienia aktu przez upoważniony organ państwa.

4)    w oparciu o kryterium momentu przeprowadzenia - referendum uprzednie, którego wynik ma być dopiero przesłanką, wiążącą lub tylko sugerującą, przy podejmowaniu określonej decyzji lub ustanawianiu aktu, i referendum następcze, które zatwierdza akt lub decyzję już podjętą przez upoważniony organ państwowy.

Szczególnym rodzajem referendum jest referendum ustawodawcze, polegające na uchwaleniu tą drogą ustawy (takiej możliwości nie znają polskie przepisy konstytucyjne). Znacznie częściej występuje referendum konstytucyjne o fakultatywnym lub obligatoryjnym charakterze (zob. art. 235 ust. 6 konstytucji z 1997 roku).

170. Doktryna nie jest jednolita w ocenie instytucji referendum. Jako forma bezpośredniej wypowiedzi narodu-suwerena może mieć ono istotne znaczenie demokratyczne, ale nie można też zapominać o tym, że oddanie rozstrzygnięcia w ręce wyborców często oznacza odebranie prawa decyzji parlamentowi. Z tego punktu widzenia referendum zawiera pewien potencjał antyparlamentamy, zwłaszcza gdy zarządzenie referendum może następować bez udziału parlamentu.

Dobrze ilustrują to doświadczenia francuskie z przełomu lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych poprzedniego stulecia. Generał Charles de Gaulle. który objął urząd prezydenta w 1959 roku, nie dysponował początkowo większością w Zgromadzeniu Narodowym, natomiast swą popularność w społeczeństwie dyskontował, organizując referenda w kwestiach, których nie mógł przeforsować w parlamencie. W praktyce referenda te nabierały charakteru plebiscytamego, bo głosujący raczej wyrażali swe zaufanie do osoby generała, a nie poparcie dla proponowanych przez niego rozwiązań. Po raz ostatni de Gaulle wykorzystał procedurę referendum w 1969 roku w sprawie reformy Senatu. Tym razem jednak jego propozycja nie uzyskała większości, a w tej sytuacji de Gaulle - zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami - podał się do dymisji.

Inną słabością procedury referendum jest to, że pozostawia ona wyborcy alternatywę: głosować „tak” lub „nie”, co może zachęcać do manipulacji (np. łączenia kilku problemów w ramach jednego pytania) i nadaje szczególne znaczenie procedurze formułowania pytań. W sprawach złożonych trudno jest udzielać prostych odpowiedzi i wtedy referendum może przekształcić się w plebiscyt wokół osób czy orientacji

kons bezp że w uoso bezpi raktei Tym jako i dej mi

lokali: