1 (296)

kscnohioiyk substancja chemiczna nicbędąca naturalnym składnikiem organizmu, który jest na uis| narażony.

Trucizna substancja, która po wchłonięciu Uo organizmu lub wytworzona w organizmie powoduje zaburzenia jego lunkcii do śmierci włącznie.

Toksyna trucizna produkowana przez żywy organizm, np. bakterię, grzyb, roślinę lub zwierzę.

Nie każdy ksenobiotyk jest trucizną.

Nie każda trucizna jest ksenobiotykiein.

Toksykokinctyka dział toksykologii opisujący losy ksenobiotyków w ustroju.

Przemiany ksenobiotyków w ustroju

¹¹ Jakościowe - przemiany metaboliczne cząsteczki ksenobiotyku, biotransformnejn.

■ Ilościowe - wchłanianie (absorpcja), rozmieszczenie w ustroju (dystrybucja), wydalanie (eliminacja).

Wchłanianie ksenobiotyków

Istotą procesu jest dotarcie ksenobiotyku do naczyń krwionośnych

■    przez skórę

■    przez układ oddechowy

*    przez układ pokarmowy

Wchłanianie przez skórę

A, Transport transcpidcrmnlny

■    przez naskórek i wszystkie warstwy skóry właściwej

■    substancje lipolllnc

■    niektóre gazy (amoniak, cyjanowodór, siarkowodór) i pary

■    niektóre substancje mogą czasowo kumulować się w skórze

li. Transport (ransfolikiilnruy

■    przez gruczoły skóry (łojowe, potowe) i przez mieszki włosowe

■    substancje hydrofilne

■    głównie elektrolity i metale ciężkie

Czynniki zwiększające wchłanianie ksenobiotyków przez skórę

■    uszkodzenie skóry

■    zwiększona wilgotność

■    zwiększona temperatura

■    przekrwienie

■    rozpuszczalniki organiczne

■    detergenty

■    wiek

W skórze mogą też częściowo zachodzić procesy metaboliczne ksenobiotyków.

Wchłanianie przez układ oddechowy gazy, pary i aerozole (pyły, dymy, mgły)

Aerozole - wchłanianie zależy od wielkości cząsteczek:

*    duże - usuwane przez układ śluzowo-migawkowy dróg oddechowych

■    mniejsze - mogą być fagocytowane, wchłaniane do układu chłonnego i zatrzymywane w węzłach chłonnych

■    najmniejsze - rozpuszczają się w surfaktancic pęcherzyków płucnych i są wchłanianie do krwiobiegu

Cząsteczki uszkadzające makrofagi mogą wywoływać rozpad tych komórek z uwolnieniem enzymów lizosomalnych. powodujących zniszczenie miąższu płucnego

Gazy i pary - wchłanianie na zasadzie dyfuzji biernej, czyli zgodnie z gradientem ciśnień parcjalnych ksenobiotyku w powietrzu pęcherzykowym i we krwi kapilar oplatających pęcherzyk płucny

* ł jjowiciiYu > Pkroi * wchłanianie

■    I*pimirir/.a = l\n>i = równowaga, retencja ksenobiotyku w płucach

¹    Ppowietrz* ^ Pkrwi⁼ wydalanie

Substancje hydrolilne wchłaniają się w drogach oddechowych Substancje lipoMne wchłaniają się w pęcherzykach płucnych