1 (480)

Wrodzony przerost kory nadnerczy u dzieci

Congenital adrenal hyperplasia in chiidren

Maciej Hilczer, Joanna Smyczyńska

z Kllnlld Endokrynologii, Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Lodzi Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Andrzej Lewiński

Streszczenie:

W artykule przedstawiono zagadnienie wrodzonego przerostu kory nadńerczy u dzieci, jego epidemiologię, zasady rozpoznawania i leczenie. Omówiono genetyczne uwarunkowania choroby, możliwości diagnostyki i terapii prenatalnej oraz badań przesiewowych noworodków. Zwrócono uwagę na odrębności przebiegu klinicznego poszczególnych postaci wrodzonego przerostu nadnerczy spowodowanego niedoborem

21a-hydroksylazy oraz rzadkich bloków steroidogenezy.

Słowa kluczowe: dziedziczne bloki steroidogenszy - wrodzony przerost kory nadnerczy - niedobór 21a-hydroksylazy - zespól utraty soli - diagnostyka prenatalna.

Summary:    —

The problem of congenital adrenal hyperplasia was presented. The genetic aspects of the disease, the possibilities of prenatal diagnosis and treatment and the methods of newbom screening were discussed. The differences in the clinical course of particular forms of 21a-hydroxylase deficiency were presented, as well as the distinctions of the rare defects of steroidogenesis.

Key words: inherited defects of steroidogenesis - congenital adrenal hyperplasia - 21a-hydroxylase deficiency - salt loss - prenatal diagnosis.

Niedobór 21ct-hydroksylazy

Deficyt 21a-hydroksylazy jest najczęściej spotykanym zaburzeniem enzymatycznym steroidogenezy, stanowiącym przyczynę około 95% przypadków wrodzonego przerostu nadnerczy. Choroba ta występuje z taka sama częstością u obu plcjL Obraz kliniczny jest różnorodny, zależny od ilości działającej 21a-hydroksylazy

Gen kodujący 21 a-hydroksylaze zlokalizowany jest na krótkim ramieniu chromosomiióT)^ blisjdjT) sąsiedztwie głównego kompleksu zgodności tkankowejjĘLA^sklada się z dwóch (w 98% homologicznych w odniesieniu do eksonów i w 96% w odniesieniu do intronów) genów: CYP21P i CYP21. Aktywnym genem, posiadającym zdolność kodowania enzymu 21a-hydroksylazy jest CYP21. W niehomologicznej części genu CYP21P istnieją bowiem mutacje, które powodują, że nie ma on zdolności kodowania aktywnego białka, dlatego jest nazywany genem nieaktywnym - pseudogenem. Geny CYP21 i CYP21P są ułożone naprzemiennie z dwoma genami C4 czwartej składowej dopełniacza (C4A i C4B), tworząc kompleksy C4A/CYP21P oraz C4B/CYP21. Locits genu 21ot-hy-droksylazy wykazuje polimorfizm pod względem liczby kompleksów C4A^;CYP21P oraz C4B/CYP21. a tym samym liczby genów aktywnych i nieaktywnych na poszczególnych chromosomach (3. 4. 5),

Definicja

Terminem wrodzony przerost nadnerczy (wpn) [congenital adrenal hyperplasia (CAH)], określa się grupę dziedzicznych zaburzeń enzymatycznych steroidogenezy, prowadzących do niedostatecznego wytwarzania kortyzolu w korze nadnerczy. Do biosyntezy kortyzolu niezbędnych jest 5 wymienionych poniżej enzymów:

- 20,22-desmolaz.a,

•    - dehydrogenaza 3 P-hydroksysteroidowa,

*    - 17a-hydroksylaza,

-a - 21a-hydroksylaza,

♦    - 11 ft-hydroksylaza (l).

Szczegółowy schemat steroidogenezy nadnerczowej przedstawiono na rycinie (Ryc.l) (2).

Wrodzony niedobór choćby jednego z powyżej wymienionych enzymów, uniemożliwiający odpowiednią syntezę kortyzolu, prowadzi wtórnie do wzmożonego wydzielania korty-koliberyny (CRH) i hormonu adrenokortykotropowego (ACTH), a w konsekwencji do hiperstymulacji kory nadnerczy, czego wynikiem jest jej przerost oraz zwiększone wydzielanie an-drogenów. a także produktów steroidogenezy wytwarzanych w nadmiarze przed miejscem bloku enzymatycznego. Defekty enzymatyczne dziedziczą się w sposób autosomainy rece-sywny.

262