260

260 Prezydent

260 Prezydent

czeństwa. znajdujący zastosowanie w sytuacji, gdy prezydent złamie obowiązujące go ; reguły prawne.

Konstytucja z 1997 roku przyjmuje typowy model odpowiedzialności konstytucyjnej prezydenta. Ponoszona jest ona za czyny, którymi prezydent w zakresie swojego urzędowania lub w związku z zajmowanym urzędem, naruszył konstytucję lub inną ustawę (art. 3 ustawy z 26 marca 1982 roku o Trybunale Stanu; dalej uTS). Dla powstania tak zwanego deliktu konstytucyjnego konieczne jest równoczesne spełnienie wszystkich wskazanych przesłanek. Wstępny wniosek o postawienie prezydenta w stan oskarżenia może złożyć tylko grupa posłów i senatorów licząca co najmniej ; sto czterdzieści osób. Wniosek taki jest rozpatrywany przez Komisję Odpowiedział- ; ności Konstytucyjnej Sejmu, która następnie przedstawia Zgromadzeniu Narodowe- i mu stosowny wniosek. Dla postawienia prezydenta w stan oskarżenia konieczne jest podjęcie uchwały Zgromadzenia Narodowego większością co najmniej dwóch trze- J cieli głosów ustawowej liczby jego członków (art. 145 ust. 2 konstytucji). Podjęcie j takiej uchwały powoduje zawieszenie sprawowania urzędu przez prezydenta, a więc jego obowiązki przejmie marszałek Sejmu (art. 145 ust. 3). Jeżeli Trybunał Stanu j stwierdzi winę prezydenta, to po przeprowadzonym postępowaniu (zob. pkt 370) postanawia o złożeniu go z urzędu (art. 131 ust. 2 pkt 5). W takim wypadku urząd prezydenta ulega opróżnieniu i przeprowadza się nowe wybory.

Pociągnięcie prezydenta do odpowiedzialności konstytucyjnej może nastąpić praktycznie jedynie w razie poważnego kryzysu konstytucyjnego i pod warunkiem, że J przeciwko prezydentowi opowie się kwalifikowana większość posłów i senatorów, i Nie jest to więc scenariusz zbyt prawdopodobny. Toteż znacznie ważniejsze niż I groźba odpowiedzialności konstytucyjnej wydają się inne hamulce działalności pre- ] zydenta, a zwłaszcza w płaszczyźnie prawnej wymóg rządowej kontrasygnaty jego aktów, a w płaszczyźnie politycznej - krytyka mediów i opinie środowiska politycznego. Trzeba tu wyraźnie podkreślić, że prezydent jest sługą konstytucji, więc pozostaje podporządkowany konstytucji i prawu, mając bezwzględny obowiązek ich respektowania i rzetelnego wykonywania.

251. Kadencja prezydenta upływa pięć lat po objęciu urzędu (zob. jednak art. 228 ust. 7), licząc od dnia złożenia przysięgi, ale w wypadkach wyjątkowych urząd prezydenta może ulec opróżnieniu wcześniej. W myśl art. 131 ust. 2 konstytucji następuje to w razie:

1)    śmierci prezydenta:

2)    zrzeczenia się urzędu - należy przyjąć, że prezydent może dokonać zrzeczenia się w każdym czasie, a akt zrzeczenia staje się skuteczny z momentem jego złożenia;

3)    trwałej niezdolności do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia - stwierdzenie tej niezdolności należy do Zgromadzenia Narodowego, a uchwała w tej sprawie musi być podjęta większością co najmniej dwóch trzecich głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego (tzn. co najmniej trzystu siedemdziesięciu czterema głosami); należy przyjąć, że jest to tryb zupełnie wyjątkowy, wynikający z rozbieżności poglądów między parlamentem a prezydentem co do jego stanu zdrowia, w innej bowiem sytuacji nastąpi zrzeczenie się urzędu: