26,27 (5)

26 Dlaczego ludzie sięgają po narkotyki?

mu rodzinnego i ukształtowaniu niezależnego życia. Wpływ grupy znajomych gwałtownie maleje z chwili) zmiany otoczenia na inne. j

p\'ie jest zaskakujące, że badania grup przyjaciół wskazuje na wspólne systemy postaw i przekonań; nic jesl jednak pewne, w jakim stopniu jest to konsekwencja wyboru („dobierania się "), a w jakim wpływu jednych osób na drugie. Innymi słowy, nie wiadomo, czy po prostu ludzie podobni trzymają się razem, czy też niektóre jednostki przyczyniają się do ujednolicenia zachowań w grupie, wpływając na zmianę postaw i poglądów swoich kolegów. Wpływ taki może być bezpośredni - perswazja czy modelowanie postaw, lub pośredni, polegający na lansowaniu przekonań i wartośfij Wpływ pośredni jest trwalszy, czego najlepszym przykładem jest oddziaływanie rodziny. Bezpośrednio i jawnie głoszone przez rodziców reguły wydają się być całkowicie nieskuteczne w hamowaniu wybryków młodzieży, natomiast modelowanie postaw i zachowań owocuje zbudowaniem struktury poznawczej, która jest aktywna przez całe życie. Niestety, powyższe struktury mogą się układać wbrew zamierzeniom rodziców. Ojciec, który ciężko pracuje, także w nadgodzinach, sądzi, że jego potomkowi zaimponują zarabiane w ten sposób pieniądze i osiągnięty prestiż. Tymczasem dziecko może zauważać samotność i brak wsparcia matki ze strony ojca, a w konsekwencji inaczej niż ojciec budować swój system wartości oraz planować swoje życie.

Rodzina wydaje się odgrywać również żywotną rolę w kształtowaniu samooceny jednostki, którą można określić jako stopień zadowolenia i samoakceptacji, wypływający z oceny własnej wartości, znaczenia, atrakcyjności, kompetencji i zdolności do zaspokajania swoich aspiracji. Coopersmith (1967) zidentyfikował cechy rodziny, które według niego maksymalizują prawdopodobieństwo osiągnięcia długotrwałej wysokiej samooceny u dzieci. Są to: bezwarunkowa akceptacja dziecka przez rodziców, łącznie ze słabościami; jasno określone i przestrzegane granice zachowania dziecka; szacunek i tolerancja dla indywidualnych działań i decyzji w obrębie tych określonych granic; wysoka samoocena u rodziców. Wysoka samoocena według tych badań nie polega na „dobrym samopoczuciu". Ludzie, których cechuje wysoka samoocena, zwykle są bardziej pewni siebie i obdarzeni silniejszą wolą, lepiej znoszą stres i krytykę, są bardziej skłonni wyrażać kontrowersyjne opinie i przeciwstawiać się naciskom, lepiej układają swoje stosunki z innymi ludźmi, rzadziej cierpią na lęki i depresje. Ludzie, którzy mają problemy narkotykowe, charakteryzują się niską samooceną, co w tym wypadku jest •'kutkierff a nie przyczyną. Wiele cech osobowościowych, które wydają się być związane z podatnością na zażywanie narkotyków, łączy się z niską samooceną. Należą do nich: uległość, skłonność do zależności od innych i ciągła potrzeba uznania, brak peTvńósa“siebie, poczucie bezradności, lękliwość, niewielkie oczekiwania na przyszłość oraz gotowość do szybkiego poddawania się.

| Jeżeli grupa przyjaciół i znajomych aprobuje narkotyki i przekazuje atrakcyjne relacje na temat skutków ich zażywania, można się spodziewać, że członek takiej grupy prędzej czy później spróbuje narkotyku. Taki krąg przyjaciół i znajomych minimalizuje lub całkowicie eliminuje presję całego społeczeństwa, a nawet - choćby na jakiś czas - rodziny} Bliska znajomość z osobami zażywającymi jakiś konkretny narkotyk

niezależnie od tego, czy będą to studenci medycyny, piwosze, czy palący marihuanę muzycy jazzowi - to niemal stuprocentowa gwarancja przejęcia takiego stylu życia, oczywiście „z całym dobrodziejstwem inwentarza".