20,21 (5)

20 Dlaczego ludzie sięgają />o narkotyki?

dań lic/ba młodocianych, którzy próbowali zażywać heroiny, była bardzo niska, zaledwie 1,7% wszystkich badanych. Jednakże spośród tych, którzy raz to zrobili, 65%. sięgnęło po ni.j powtórnie, a 68% spośród tych, którzy sięgnęli po nią powtórnie, używało heroiny przeciętnie raz na tydzień, a 15% - codziennie. Heroina, a także kokaina crack należą do narkotyków najsilniej działających.

Badania przeprowadzone w Londynie wykazały, że 20% nastolatków w wieku 11-16 lat zażyło narkotyki kupowane na ulicy przynajmniej raz, jednak procent ten może być zaniżony z powodu absencji sporej grupy uczniów i nieobjęcia ich badaniami. Zgodnie z oczekiwaniami wskaźnik ten wzrastał wraz z wiekiem badanych, od 11% wśród trzynastolatków do 26% wśród szesnastolatków deklarujących mniejsze lub większe doświadczenie w tym względzie. Największy skok omawianego wskaźnika zaobserwowany i w tym, i w innych badaniach, następuje w odniesieniu do młodych ludzi w wieku 13-14 lat. Wynik ten sugeruje, że jest to wiek decydujący, jeśli chodzi o możliwości uzależnienia się, i że ta właśnie grupa wiekowa powinna być poddawana intensywnej edukacji dotyczącej narkotyków. Wspomniane badanie, podobnie jak większość innych tego typu przedsięwzięć, w-skazuje na to, że heroina i w nieco mniejszym stopniu kokaina są przedmiotem zainteresowań jedynie niewielkiej grupy nastolatków.

Wysoki wskaźnik wśród młodszych badanych jest niepokojący szczególnie dlatego, że używanie narkotyków przed osiągnięciem 15. roku życia łączy się z problemami związanymi z narkotykami w latach późniejszych. Zażywanie narkotyków przed 14. rokiem życia jest częstsze w^jśród dziewcząt niż wśród chłopców. Później proporcja staje się odwrotna, a wyrównuje się w grupie tych, którzy stałe zażywają narkotyki. lak wyglądają wyniki badań przeprowadzonych w USA.

Najwięcej narkomanów jest wśród osób między 18. a 21. rokiem życia, potem wskaźnik ten spada. Jest to związane z postępującym zaangażowaniem młodego człowieka w struktury społeczne, z pracą, małżeństwem i obowiązkami wobec dzieci. Żonaci mężczyźni rzadziej sięgają po narkotyki ni/ samotni i rozwiedzeni, a najwięcej jest narkomanów wśród mężczyzn, którzy żyją w konkubinacie. Wiadomo także, że kobie-

ty w zaawansowanym wieku bardzo chętnie zażywają przepisywane im leki psychoaktywne, a mężczyźni wydają się bardziej zainteresowani alkoholem i sięgają po niego w celu ' ukojenia lub pobudzenia aktywności.    .    _

Na pytanie, dlaczego zażywają narkotyki, nastolatki odpowiadają, że lubią tego typu doznania, ponieważ są przyjemne, pozwalają pozbyć się niemiłego uczucia nieśmiałości, lęku, braku pewności siebie, że wszyscy ich koledzy to robią i że narkotyki pozwalają im poczuć się buntowniczymi i niezależnymi. Dziesiątki prac naukowych poświęconych temu tematowi niczego nie zmienia. Cały wysiłek ich autorów zdaje się sprowadzać do potwierdzenia intuicyjnych przewidywań! Tymczasem należałoby znaleźć odpowiedź na istotnie interesujące pytanie: co sprawia, że jeden nastolatek na propozycję zażycia narkotyku odpowiada: „Tak, proszę", a drugi: „Nie, dziękuje".

Większość badań skupia się na rozpatrywaniu trzech kwestii: wpływów Spcjokultu rowych, cech osobowościowych oraz czynników międzyludzkich. Pierwsza z tych kwestii jest niewątpliwie bardzo ważna w kontekście kształtowania się uzależnienia i innych problemów związanych z narkotykami, i w związku z tym zostanie szczegółowo omówiona w rozdziale 10. jednak wpływy socjokulturowe wydają się mieć niewielki wpływ na pierwsze kontakty z narkotykami i późniejsze okazjonalne ich używanie. Pakt, źe narkotyki są łatwiej dostępne w miastach, nie zdaje się mieć dostrzegalnego wpływu na częstość „eksperymentowania" z nimi w szkołach.

Jeśli chodzi o cechy osobowościowe, autorzy prac naukowych wspominają niekiedy o ewentualnym wpływie uwarunkowań genetycznych, choć gdy powstawała niniejsza książka, pogląd ten nic należał do szczególnie modnych. Istnieją wprawdzie przesłanki wskazujące, że kod genetyczny rzeczywiście ma wpływ na podatność człowieka na nadmierne spożycie alkoholu, obecnie brakuje jednak dowodów przekonujących, że podobnie bywa w przypadku pozostałych narkotyków. Może to po prostu wynikać z wielu praktycznych trudności związanych z przeprowadzeniem odpowiednich badań. Eksperymenty ze zwierzętami wykazały, że można dokonać manipulacji genetycznej, która powoduje zmianę reakcji na narkotyki. Stosunkowo łatwo można wyhodować