275

sposób życia - do wiary realizującej się w życiu, jako droga życiowa - do wiary uwarunkowanej biograficznie. Odpowiedzialność za powyższe procesy spoczywa w mniejszym bądź większym stopniu na każdym chrześcijaninie"^l4.

5.4.4. Edukacja jako egzystencjalna hermeneutyka tekstów

Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w. w środowiskach protestanckich zaczął narastać sprzeciw wobec nauczania religii rozumianego przede wszystkim jako działalność katechumenałna. Opracowanie nowej koncepcji edukacji religijnej uwzględniającej kontekst prawny i dydaktyczny szkoły publicznej, w której lekcjom religii zostałby nadany swoisty profil (w odróżnieniu od katechezy parafialnej), było możliwe dzięki recepcji dorobku hermeneutyki teologicznej i filozoficznej oraz pedagogiki kultury. Kategorią łączącą różne perspektywy naukowe było pojęcie rozumienia. Zdaniem przedstawicieli nowego nurtu, nazwanego hermeneutycznym. podstawowym zadaniem edukacji religijnej powinna być rozumiejąca interpretacja egzystencji, dokonywana przede wszystkim za pośrednictwem form kulturowych, głównie tekstów, mająca pomóc uczniowi w chrześcijańskim samorozumieniu i w ogólnej orientacji w świecie.

Jako pierwsi teoretyczne podstawy nowego nurtu opracowali M. Stallmann (Christentinn uncl Schnie, 1958), H. Stock (Studien zur Auslegung der synoptischen Evangelien im Unterricht, 1959) i G. Otto (Schnie - Religionsunterricht Kirche, 1961). Krytykowali oni instrumentalizację treści nauczania, zgodnie z dominującymi wartościami cywilizacji konsumpcyjno-industrialnej. Według nich szkoła skoncentrowała się na realizacji funkcji adaptacyjnych i rekonstrukcyjnych, zapominając o zadaniach hermeneutycznych - o powinności kształtowania samorozumienia uczniów'. Zdaniem Stallmanna, samorozumienie można pozyskać w^r kontakcie z tradycją, a konkretnie poprzez egzystencjalną interpretację jej podstawowych nośników' - tekstów' kulturowych.

Odwołując się do dociekań filozoficznych Wilhelma Dilthcya i Martina Heideggera oraz filozoficzno-teologicznych Rudolfa Bultmanna i Martina Ranga, wyrazili oni pogląd, iż w' tekstach (a więc także w Biblii) jest zaszyfrowana głębsza prawda o życiu człowieka (sposobach bytowania). Dostęp do niej osiąga się poprzez interpretację egzystencjalną tekstów', a więc nie tyle ukierunkowaną na odtworzenie ich genezy (historii pow stania, motywacji autora itp.), ile na pozyskanie nowych sposobów samorozumienia, a więc na zmianę jakości życia człowieka poprzez, „odnowienie umysłu” (Rz 12,2). Podejście takie stało się apologią podmiotowości jednostkowego istnienia, nawołując ucznia do wyjścia poza codzienność i do rozumiejącego przejęcia odpowiedzialności zarówno za własne rozumienie, jak i sposoby swojego bytowania w świecie.

Pedagogika religii dokonuje więc. w duchu hermeneutyki i pedagogiki