2

OPIS bole umiejscowione w okolicy lędźwiowej sa często konsekwencja choroby kraAa międzykręgowcgo. sąsiednich więzadef. mięsni i układu szkieletowego, z C2nsem zmiany postępują, doprowadzając do zwNTodmema krążka między kręgowego, przepukliny jadra miażdży stego oraz zmian wyTworczycli w obrębie kręgów i stawów między kręgowy eh z następczym zwężeniem kanału kręgowego.rodzaj postępowania leczniczego uzależnia się od klinicznego sianu pacjenta, często rozróżnienie zmian związanych z normalnym procesem starzenia i patologią okazuje się bardzo trudne.

•    bole nickorzentowe lędźwiowo-krzyżowe (ostre lub przewlekłej umiejscowione w okolicy

przy kręgosłupowej sa wywołane uszkodzeniem krążka międzykręgowego i tkanek miękkich.

•    bole korzeniowe lędźwiowi* krzyżowe (ostre lub przewlekłer bole neuraigtczne umiejscowione głownie w obrębie pośladków, okolicy stawu biodrowego i kończynie dolnej, mogą »m towarzyszyć objawy niedowładu mięsni, parestezje lub zniesienie odruchów scicgnistych.

•    u młodszNch pacjentów zrodlcm bólu jest zwykle mechaniczny ucisk lub chemiczne podrażnienie korzenia rdzeniowego.

•    rwęzerue kanału kręgowego jest na ogoł podłożem holów korzeniowych u osob powyżej 55 roku życia

Czestosc występowania

•    jedna z najczęstszych dolegliwości u dorosbeh. zmuszająca do szukania pomocy u lekarza. p»xł względem częstości występowania jest druga ipo zakażeniach górnych dróg oddechowy chi przyczyna okresowej niezdolność: do procy

•    przeciętnie 60-W* populacji uskarża się okresowo na bole krzyża t w ciągu I roku około S%).u 1% pacjentów r ^seyftiHjolaiTirkrźy-za występują objawy korzeniowe.

•    95°•dyskopatii jest umiejscowionych na poziomie kręgów lędźwiowych.

•    w niewielkim procencie przypadków |2%) przyczyna dołegTiwósci bolmwcb okóTicy lędźwiowej sa zakazema. nowotwory lub zapalenia stawów kręgosłupa i spondyloanropnnei

Wick 25-45 lal, pierwszy incydent holowy w } i A dekadzie życia, rzadko przed 20 rokiem zvcta i po 65 roku życia.

Płeć w\ 5tcpuje jednakowo często u obu pici OBJAWY

•    boi o rożnym charakterze i nasileniu, najczęściej tępy. zaczynający sic w okolicy lędźwiowej, promieniujący wydłuż kończyny do okolic kolana.

•    boi może promiemow ac \ zwy kle jednostronnie i wzdhiz korzenia rdzeniowego.

•    boi krzyza zmniejsza się w nocy. pozostawanie w lożku zazwyczaj i przynajmniej czasowo) zmniejsza dolegliwości.

•    boi nastla się podczas chodzenia,

•    objawy ogolne nic występują,

•    rwie kulszowej me zawsze towarzyszy boi umiejscowiony w okolicy lędźwiowej.

•    częste sa parestezje. drętwienia i zaburzenia czucia w kończynach.

•    rzadko pojawia się niedowład określonych grup mięsni.

•    przepuklina jadra raiazdżystcgo następuje naiczęscicj w kierunku tylno-bocznym i powoduje ucisk korzeni rdzeniowych z typowym dla danego korzenia promieniowaniem bólu.

•    w części przypadków występuje skrzywienie kręgosłupa w kierunku chorej strony lub w przeciwnym (w zaicznosci od umiejscowienia przepukliny l,

•    zazwyczaj stwierdza się wzmożone napięcie mięśni

przy kręgosłupowych _r PRZYCZYNY 1 •    przebyty uraz,

\ •    częste podnoszenie ciężarów

I powyżej 10 kg. szczególnie gdy podczas tej / czynności kończymy górne są wyciągnięte do przodu, kończymy dolne wyprostowane w I stawach kolanowych, a młow skręcony.

wibracja, np kierowanie pojazdami mechantcznvmi CZYNNIKI RYZYKA

•    fizjologiczny proces starzenia się po 20 roku życia,

•    palenie papierosów.

•    wąski kanał kręgowy,

•    stres, wzmożone napięcie mięsni.

•    otyłość.

•    osteoporoza TRYB LECZENIA w większości przypadków ambulatoryjny; hospitalizacja w przypadkach ciężkich t tych. które wymagają leczenia operacyjnego

LECZENIE OGOLNE

•    wyjściowo: 2-7 dni reżim łóżkowy {kąpiele dozwolone), miejscowe nagrzewania, wy ciąg miedmczny. Icka uspokajające, fizykoterapia (poprawa w 90% pmpadkow),

•    po tym okresie ostrożne uruchamianie pacjenta z podparciem w linii środkowej; stopniowa rezy gnacja z podparcia w ciągu następnych kilku tygodni.

•    w przewlekłych zespołach holowych o charakterze nickorzcmowym gimnastyka lecznicza, ewentualnie aerobik. aJe bez ćwiczeń narażających kręgosłup na wstrząsy. korzystnie działają zabiegi manualne i irJNYBterapflC"

•    przrzskoma stymulacją nerwów obwodowych, korzystny, ale krotkotrwah efekt terapeutyczny.

•    akupunktura daie dobr*w-i*niki POSTĘPOWANIE CHIRURGłCZNE

•    dostępne metody

a    standardowe usunięcie krazka

międży kręgów ego - wszystkie techniki usunięcia krt/ka między kręgów ego dają porównywalne wyniki, o    mikrochirurgiczne usunięcie

krążka miedzy kręgowego, o    technika przezskomego

usuwania wypadmętego krazka inicdzskręgowego • stosunkowo nowa metoda, przeciwwskazana w przypadku zwężenia kanału kręgowego i w razie sckwcstracj! fragmentów jądro miażdży siego.

o    rozpuszczenie krazka

miedzy krę go we go za pomocą iniekcji enzymu.

•    bezwzględne wskazania do operacyjnego usunięcia krazka między kręgowego:

a    postępujące pomimo leczenia

zachowawczego ubytkowe objawy neurologiczne;

•    względne wskazania do operacyjnego usunięcia krazka między kręgowego

o    bardzo silne dolegliwości

holowe.

o    liczne, nawracające incydenty

zapalenia korzonków, o    czynnościowe skrzy wienie

kręgosłupa o bardzo dużym nasileniu, o    przewlekły boi wynikający z

zaburzeń czynnościowych • pacjenci ci zazwyczaj początkowo reagują bardzo dobrze na zabieg operacyjne, ale

długofalowe wyniki leczenia mc wykazują istotnych rożnie w porównaniu z grupa pacjentów leczonych zachowawczo, o    zespól ubytkowy cli objawów

neurologicznych o przebiegu stacjonarnym -nic ma istotnej różnicy między efektem leczenia operacyjnego i zachowawczego w odniesieniu do niedowładów i zaburzeń czucia

AKTYWNOŚĆ ŻYCIOWA

•    po ustąpieniu dolegliwości holowych (7*10 dni) zaleca się krótkie spacery, początkowa A x dziennie, stopniowo wydłużane w miarę wzrostu tolerancji,

•    powrót do pracy jak najszybszy, ale zaleca się unikanie czynności wysokiego ryzyka, np dźwigania ciężarów, kontaktu z wibracją, palenia papierosów

DIETA normalizacja masv ciała. INFORMACJA DLA CHOREGO prawidłowa postawa, odpowiednia mechanika ciała. gimnastvka lecznicza, w niektonch przypadkach fizykoterapia ZAPOBIEGANIE:

•    odpowiednia mody fikacja zajęć wykonywanych w pracy, abv maksymalnie zostało zmniejszone narażenie na działanie znanych czynników ryzyka.

•    w niektórych zawodach dobor pracowników na podstawie badania ich wydolności fizycznej,

•    unikanie palenia papierosów PRZEBIEG CHOROBY 1 ROKOW ANIE

•    ostry zespół holowy lędzwiowo-krzyzowy i90°«j z bolami korzonkowymi lub bez mch 160-80*•) zazwyczaj ustępuje w wyniku leczenia zachowawczego.

•    pnrew lekły boi ledzw iowo-krzyzowy o charakterze niekorzcnioswm •

w ickizosc pacjentów dobrze reaguje tu takie metody leczenia zachowawczego jak zabiegi manualne grmrusty ka. zmniejszenie mas\ ciała, zalecenie meobetazama kręgosłupa.

•    cnewlekh zespół korr«m»w»* -w razie odpowiedniego doboru pacjentów korzy stne efekty leczenia operacyjnego mniej więcej w śO^-rprr.piidkow

\