32 (55)

32

Podstawy samodiagnostyki

H29688

Rys. 2. Procentowa zawartość toksycznych składników w gazach wydechowych

Rys. 3. Złącze samodiagnostyki 16-stykowe

mogą być przechowywane w pamięci urządzenia sterującego i odczytane później. Niektóre modele mają lampkę ostrzegawczą, która świeci, gdy uktad samodiagnostyki stwierdzi obecność usterki. Ta sama lampka może służyć do odczytu kodów usterek w formie serii błysków. W roku 1981 w samochodzie Cadillac po raz pierwszy zastosowano system sterowania silnikiem z funkcją samodiagnostyki; był to system Bendix Digital.

Od tej chwili nastąpił szybki rozwój systemów sterowania silnikiem. Obecnie większość producentów stosuje systemy, które tylko w niewielkim stopniu przypominają te starsze. Najnowsze systemy mają uniwersalną samodiag-nostykę, obejmującą nie tylko sam system, lecz także automatyczne skrzynie biegów, układy przeciwpoślizgowe (ABS), dodatkowe układy zabezpieczające (zwykle poduszki powietrzne). Wprowadzono układy regulacji adaptacyjnej, które ciągle nadzorują elementy systemu i tak koordynują ich pracę, by efekty ich działania, w danych warunkach, byty optymalne.

Krótka definicja samodiagnostyki

Układ samodiagnostyki porównuje wartości sygnałów z obwodów elektronicznego urządzenia sterującego z wartościami kontrolnymi. Jeżeli wartość sygnału rzeczywistego nie odpowiada wartości kontrolnej, to w pamięci urządzenia sterującego jest rejestrowany kod usterki. Odczytane z pamięci kody usterek stanowią nieocenioną pomoc w identyfikacji usterek.

Normalizacja samodiagnostyki

Samodiagnostyka w pojazdach produkowanych od roku 1988 musi spełniać trzy zasadnicze kryteria. Po pierwsze, pojazdy muszą mieć elektroniczny uktad samodiagnostyki. Po drugie, każda usterka mająca wpływ na pracę układu wydechowego musi być wyświetlona za pomocą lampki ostrzegawczej samodiagnostyki, umiejscowionej w tablicy wskaźników. Po trzecie, kod usterki musi być zarejestrowany w pamięci elektronicznego urządzenia sterującego, z której może być odczytany za pomocą czytnika kodów usterek lub lampki ostrzegawczej (kody błyskowe).

W latach 1988 - 1991 ISO (International Standards Organisation) sporządziła i uaktualniła normy ISO 9141 - ISO 9141-2, w których podjęto próbę uporządkowania:

-    oznaczeń złącz samodiagnostyki,

-    urządzeń diagnostycznych i zakresu ich przeznaczenia,

-    zawartości protokółów,

-    stopnia wymiany informacji.

Wzorowano się na normach amerykańskich.

Przygotowane projekty norm są teraz korygowane, we współpracy z producentami samochodów, przez rządy krajów europejskich i rządy krajów wszystkich kontynentów.

W drugiej serii norm zamieszczono wymagania, które muszą spełniać pojazdy produkowane od roku 1994. Normy dotyczą również silników z zapłonem samoczynnym, produkowanych od roku 1996. Dodatkowe wymagania są następujące:

-    możliwość odczytu kodów błyskowych za pomocą lampki ostrzegawczej samodiagnostyki;

-    sprawdzanie poprawności działania elementów systemu nie tylko ze względu na ogólnie pojętą sprawność, lecz także ze względu na wpływ na poziom emisji substancji zanieczyszczających środowisko;

-    poza zarejestrowaniem cyfrowego kodu usterki warunki pracy są także zapamiętywane w tak zwanej „stop klatce";

-    kody usterek muszą być odczytywane z pamięci za pomocą czytnika kodów usterek, a nie w formie kodów błyskowych.

Uwaga! W systemach spełniających wymagania drugiej serii norm złącza samodiagnostyki mają 16 styków (rys. 3).

W drugiej serii norm zmieniono i poszerzono zakres sprawdzania dokonywanego przez system sterowania silnikiem. Według tych norm następujące elementy i obszary należy ciągle sprawdzać:

-    spalanie,

-    katalizator,

-    sonda lambda,

-    układ powietrza dodatkowego,

-    układ par paliwa,

-    układ recyrkulacji gazów wydechowych (EGR).

Dla silników z zapłonem samoczynnym wymagania są podobne, lecz oczywiście dotyczą innych elementów.

Organizacje normalizacyjne (ISO, SAE) mające w kręgu swoich zainteresowań transport i środowisko naturalne spierają się o dodatkowe regulacje. Wprowadzenie katalizatorów, układów wtrysku benzyny, zwiększenie liczby pojazdów z silnikami z zapłonem samoczynnym i silnikami napędzanymi benzyną bezołowiową w ostatnich 30 latach sprzyjało zmniejszeniu problemów związanych z emisją substancji zanieczyszczających środowisko naturalne.

Samodiagnostyka w Europie

Europejscy producenci pojazdów oczekują na wprowadzenie definicji samodiagnostyki, co ma nastąpić przed rokiem 2000. Zespół roboczy już nad tym pracuje. Prawdopodobnie wiele wymagań zostanie przejętych z norm drugiej serii, lecz rozważa się także dodanie nowych.

2. Funkcje układu samodiagnostyki

Samodiagnostyka

W silnikach z nowoczesnymi systemami sterowania silnikiem dzięki samodiagnostyce są ciągle sprawdzane wartości sygnałów z różnych czujników silnika oraz elementów wykonawczych. Wartości te są następnie porównywane z wcześniej zaprogramowanymi wartościami kontrolnymi. Wartości kontrolne mogą być różne w różnych systemach. Mogą być określone: dolną i górną wartością graniczną, liczbą błędnych sygnałów w wyznaczonym czasie, wartościami mało prawdopodobnymi, wartościami

poza j sygna nowar centa za c kontro dzie), dzenie Piei zdolm dów. I awans tania Liczbę nastęi wania raz wii Jed przykłi kich rr układ odpov mym czujni Pierw; dzenie go. Pc przerv odpov która f nego i szanki cję a uszko* nych \ w kon: cze im czenie ptacyj steruje szy pn zebrar Wra kiem c zorow, steruj; gnosh wych i główni które ł we, tć skrzyń dów U:

Ogrs

Samo' Uszko dują ri dzenie któren bo wa progra ci. Oz oraz u go nap przez i ty ubc szczel