204 205

Przesłuchanie dziecka

słuchania poznawczego.¹ Także badania przeprowadzone z udziałem dzied wykazały wyższość przesłuchania poznawczego — uzyskano 21% informaq'i więcej.² Badano także kwestię zrozumienia przez dzieci instrukcji techniki przesłuchania. Nie stwierdzono braku zrozumienia w przypadku odtworzenia kontekstu zdarzenia, pełnej relacji oraz relacji przy zmienionej kolejności odtwarzania. Trudnośd natomiast ujawniły się w części dotyczącej zmiany perspektywy (opis zdarzenia z punktu widzenia innego uczestnika tego zdarzenia). Instrukcja dotycząca zmiany perspektywy została zrozumiana przez dzieci w ten sposób, że mówiły one to, co one by zrobiły na miejscu tej innej osoby. Relaq'onowały zatem to, co mogło się wydarzyć, a nie to, co się wydarzyło.³

Geiselman i Brown w 1990 r. przeprowadzili badania dotyczące możliwości zastosowania przesłuchania poznawczego w stosunku do osób upośledzonych umysłowo. Stwierdzono, że dzięki przesłuchaniu poznawczemu uzyskano poprawę pamięci u upośledzonych umysłowo świadków do takiego poziomu, jaki uzyskano przy przesłuchaniu standardowym osób nieupośledzonych.⁴

Przesłuchanie poznawcze mogłoby z powodzeniem być stosowane w procesie, ponieważ technika tego przesłuchania nie narusza przepisów procedury karnej.⁵ Problem jednak leży w szkoleniu kadr prokuratorskich. Instytut Ekspertyz Sądowych w Krakowie prowadził szkolenie prokuratorów w tym zakresie. Do osób, które uczestniczyły w tych szkoleniach, skierowano ankietę. Celem badań ankietowych było uzyskanie wiadomości co do:

-    stopnia znajomości przesłuchania poznawczego,

-    źródeł wiedzy z tego zakresu,

-    osobistej oceny nowej metody,

-    stosowania w praktyce przesłuchania poznawczego.⁸²⁵

Badania wykazały, że źródłem wiedzy na temat przesłuchania poznawczego były przeprowadzone kursy. Jeżeli chodzi o znajomość zasad przeprowadzania przesłuchania, to okazało się, że zasady te nie zostały dokładnie zrozumiane przez respondentów. Badani wysoko ocenili przesłuchanie poznawcze (54 osoby), jednak pomimo tak wysokiej oceny 48 osób nie przesłuchiwało przy wykorzystaniu tej metody, chociaż spośród tych osób 39 deklarowało zastosowanie jej w przyszłości.⁸²⁶

Analizując wyniki tych badań nasuwa się wniosek, że warunkiem powodzenia nowych metod przesłuchań, w tym przesłuchania poznawczego, jest znajomość psychologii i kryminalistyki. Obydwie nauki stanowią bowiem bazę teoretyczną i praktyczną dla wprowadzania nowych metod i technik przesłuchania. Gruntowną wiedzę z zakresu formowania się zeznań każdy prawnik powinien zdobyć w czasie studiów prawniczych, a uzupełnić w trakcie aplikacji oraz szkoleń prokuratorskich i sędziowskich.

Także sami autorzy wręcz zalecają, aby przesłuchujący, korzystający z metodyki przesłuchania poznawczego, posiadali wiedzę psychologiczną, dotyczącą wzbogacania i ulepszania procesów pamięciowych.⁸²⁷

7. Kryteria oceny wiarygodności zeznań

Jak wypowiedział się Sąd Najwyższy w swoim orzeczeniu: „Nie może być absolutnej pewności co do wiarygodności jednych świadków, dopóki sąd nie dokona oceny ich zeznań w powiązaniu z zeznaniami innych świadków przedstawiających jedne i te same ^{6 7}

205

1

⁰⁸ Szerzej na ten temat: R.P. Fisher, R.E. Geiselman i inni, Enhancing Enhanced Eyewitness Memory: Refining the Cognilioe Intemiew, materiały z konferencji naukowej: Psychology and Law, Oxford, 16-29 september 1992, s. 291-296; E. Ellonen, C. Blatier, Child wilnesses..., op. cit., s. 6.

2

T. Jaśkiewicz-Obydzińska, Przesłuchanie poznawcze..., op. cit., s. 3-5.

3

¹⁰² Ibidem, s. 4-5.

4

“ Ibidem, s. 7.

5

^c< Szerzej na ten temat: K. Plończyk, A. Sowa, Przesłuchanie poznawcze w teorii i praktyce prokuratorskiej, Prokuratura i Prawo 1998, nr 7-8, s. 109.

6

⁸²⁵ Ibidem, s. 110.

“ Ibidem, s. 110-114

7

R.P. Fischer, R.E. Geiselman i inni, Enhancing Enhanced..., op. cit., s. 296.