208

208

Jętki stanowią pośrednie podpory krokwi i dzielą je na dwa odcinki długości 4,5 m (dolny) i 2,5 m (górny). Pozwala to bardziej ekonomicznie projektować krokwie. Długość jętki nie powinna przekraczać 3,5 m, a jej przekrój jest zbliżony do przekroju krokwi. Występuje w każdym waązarze (rys 3.5b) i jest elementem ściskanym.

Płatw ie są to belki poziome biegnące wzdłuż połaci dachowych (rys. 3.4 i rys. 3.5). Stanowią podporę dla krokwi i usztywnienie dachu w kierunku podłużnym. Ze względu na położenie rozróżniamy płatwie: dolne (stopowe, murłaty), pośrednie i górne (kalenicowe). Płatwie pośrednie i kalenicowe opierają się na słupach rozstawionych co 3 — 4,5 m, natomiast płatwie stropowe opierają się całą powierzchnią, np. na ściance kolankowej. Płatwie wykonuje się z krawędziaków lub belek o przekroju prostokątnym (np. 125 x 160 mm). Pracują na zginanie pod wpływem sił przekazywanych z krokwi.

Slupy służą do podpierania płatwa i przenoszenia z nich obciążenia na belki stropowe i tramy. Najczęściej są ustawione pionowo (rys. 3.5c, d), jednak w uzasadnionych przypadkach z niewielkim pochyleniem (rys. 3.5e). W przykładach przedstawionych na rys. 3.5 są elementami ściskanymi, jednak w kilku typach wiązarów, w tzw\ wiąz arach wie szarawych (rys. 3.4b), przyjmują nazwę wieszaków⁷ i pracują na rozciąganie. Stosowane przekroje: 10x10 cm^-20x20 cm.

Kleszcze są to elementy poziome obejmujące obustronnie słupki i krokwie (rys. 3.4). Stosuje się je do ściągnięcia i usztyw nienia w^riązara i występują jedynie w wńązarach pełnych (dla porównania jętka występuje w każdym wiązarze). Na kleszcze używa się bali o wymiarach 5x14 cm-^8xl6 cm.

Miecze służą do podłużnego usztywnienia więźby oraz umożliwiają zmniejszenie przekroju podpieranych płalwi (rys. 3.4a). Są elementami ukośnymi i nachylonymi pod kątem 45°; ich długość wynosi ok. 1,5 m; przekrój miecza 8x10 cm -f-10 x 12 cm.

Podwalin a jest to belka rozkładająca równomiernie obciążenie przekazywane z płatwa poprzez słup na strop (rys. 3.4a), zwłaszcza przy stropach belkowych o belkach prostopadłych do podwaliny. Przy stropach „mocnych”, np. żelbetowych, można zamiast niej zastosować tylko odcinek belki pod same słupy, tzw. poduszki lub opierać słupy na belkach stropu lub na tzw. tramie (rys. 3.4b).

Ramy stolcowe (ściany stolcowe) rys. 3.4a są to ustroje złożone ze słupów⁷, płatwa, mieczy i podwalin. Stanowią one oparcie dla krokwi oraz usztywnienie więźby dachowej w kierunku podłużnym.

Zastrzały. W dachach o dużej rozpiętości i ciężkim pokryciu, gdzie mogłoby nastąpić przeciążenie ramy stolcowej, stosuje się elementy ukośne odciążające słup, a zarazem usztywniające cały wiązar. Przekrój zastrzału zbliżony jest do przekroju słupa w danej więźbie, np. 16 x 18 cm jest typowym elementem dachów waeszarowych (rys. 3.4b).