3

lift iinwou uoBuaczn:

lift iinwou uoBuaczn:

Kreti jest p&wni u wejścia do hascnu Mona Kgejskicgo. na wldud, b.

*-^C>T*idoJ

lik psre Aiyntefcc -wyśpi wydaje się już pracz naturę stworzona do „

wyeh z Ałro na Syeyhę 11 Peloponezu do Igiptu. a także na Rodos, Cypr, 4

rui Grecją. 1 jot da tonął: {vłożwu. panuje bowiem nad wszystkimi nur tuj kitom cjeuiająrocnuJ wszyscy (irccy. Z jednej strony mcamaczn**?' dikeu od Pekęcoc/u. z drugiej od Azji, od obs/am Tńopion* i Rodos"⁹.1_X v '• du ca położeń* u fbzyttwauu szlaków handlowych 1 dogodne ukiztalto*^ tn lrarjc*q *>sęu od rujdiwmcjs/ych czasów przyciągała żeglarzy. • takty rawaiłt ęwyjały osadnictwu Jak napisał I łom er w Odysei:

K-tu. »)spł Irtd BN<nkx) rzucona ocebłani.

petrj troków a siedzą Urn na niftj iUg lala, a bc/>'dne»tcCd/Kuąl grodów Mac tan Ktargo uczcpa 1 mowy narodów.

St Aebajr. Kidoey, ZXsr> bujnogrrywc,

Kup. w Krctcnc). lutnicy w tatowe¹⁰

Anzhnąąe eposy Homera, należ) pamiętać, że przeplatają się w n*t o, m*y- swua »ap.‘4awm autorowi oraz odległa epoka Ochojskich boło>. Wtponańu w powyższym fragmencie Achajow ic są przybyszami z Grecji i»>. wej Kyinouxnitobd związany z Kydonem. wnukiem Minosa 1 mitycr.. jałozyaefan iraao Kidocn. położonego w zachodniej części wyspy". Z*n-. Marge**. ,uk 1 Etecfaeci są plemionami mcgreckiego pochodzenia W Prt,.

1 Drętew, u mitach położonych we wschodniej Krecie, znaleziono frapr mbypcji z obew pcnemnopkiego. zapisane w nieznanym języku, co do li*_r wyarto pcryps/czeraf. że jest to języ k hteokretów Zachow ali oni odrffes jęz\ko«ąpr»K do czasów panowania rzymskiego na wyspie¹². Najstarsze 1 6) doryciucjo oudmetwa aa Krecie są datowane na XI w. p.n.c. Inwaiu >■ raw tu ferię dokonała się ok. IłOOr. ptte. Osiedlili się oni najprawdopodo^t m »>trrcza;h. 1 aefa ccntnrm stało się Knossos. Ludność autochtoniczna. «t pojąc miejsca silniejszym najeźdźcom. wycofała się w górzyste rejony wysp

We *czevnra okresie archaicznym Kreta rozw ijała się bardzo intensyv: oczyaiwufo) wysoki poziom sztuki w tym okresie¹⁴. Na przełomie VII i \1 • pac aasupło nbaus* rozwoju wyspy. W epoce klasycznej Kreta nie eui ^{1 2}

politycznego ani kulturalnego /noc renu Świadectwa archeologie me wskazuj* tu mniej intensywne kontakty ze światem zewnętrznym w t>m czasie'- Miasta Krety nic udzieliły prawic żadnej pomocy w wojnie przeciwko Persji'* Rola Krety podczas wojny pcloponeskicj me jest także zupełnie jasna¹⁷

Stosunkowo niewiele wiemy o hutom Krety w okresie archaicznym i klasycznym ze źródeł literackich¹ *. Bogaty materiał epigraficzny rzuca jednak pewne światło na stosunki społeczne panujące na wyspie w tych okresach Jedru czwarta znalezionych na Krecie inskrypcji pochodzi z Goctyny'* Goetyna była znana Homerowi jako tc»xiźnaea ..otoczona muranu”¹⁰. Nazwa może pochodzie od Cioł-tyu. o którym wspomina Pauzamavr¹ Stefan z Bizancjum podaje, że (ioctyna miała cztery nazwy: Hellotts. Lartsa, Kremnia, Goetyv^; Platon wspomina o ludności gortyńskicj ..cieszącej się najw iększą sławą", która przybyła na Kretę z multa Goctyny na Peloponez itr¹

Wielka inskrypcja odkryta pod koniec XIX w na miejscu antycznego miasta Gottyny wciąż jest przedmiotem zainteresowania kolejnych pokoleń historyków prawa i społeczeństwa, filologów, cpigrahkow i archeologów. Warto więc przedstawić historię jej znalczicnu.

Jesień tą 1857 r. podczas swojej pierwszej podróży po Krecie 1.. Thćnon wraz z G. Perotem znalazł w młynie, we wsi "Ayioi Wica. w miejscu, gdzie kiedyś

” NatematKtety w Vw poc rob U lixk**». Anho^Jofy i^T-oę-s/r Aihem and Crrte m thrFyik Centun BC. The Araencan JoumsJ of Archaecdogy ICN (2005) Okontaktach pnmndz> Kreta a tnriyim częściami Grecji w V t IV w pne. zob. GR Monow.Plata> OrtmOn AHuten-cal Irterpmattan ofthe Lani, I99J.I 26

“ Jak podaje Herodot, sprzymierzeńcy greccy wysiali tu Krcię poselstwo / prośby o pocnoe w walce z Penami Krrścftczycy zasięgnąwszy rad) wyror/m dcthckicj. która przypomniała im. te Grecy odmówih pomocy w pomszczeniu śmierci Mmow. odmówili wdziała w wojiwe (Herodot

tottff. 7. IW)

¹⁷ Zob B F nelson. op cir.s. 621

“ Fragmentarycznie zachowane są cytaty z dzieł Herosa, Douadasa. Katliuraiou. Soukralc-u Natcnuiti ustrój na Krecie omawia szctzcj Arystoteles w Poltnee

ⁿ O owych, mł będący tematem mniejszej pracy Kodeks / Guetyny. inskrypcjach gorryO-sbch. rob J.K llasics. Decorum* tmg Górna H hen u a Codę o Codę?, jw: J Law m (fi pnltmal »etneg Jmiituaii/m notJuuk■*. Os ford 1996. s 33-36, P Perlman, Gortyn The fati toru humkrd ytan. Partii The fowi /nrn the tempie ofApollo /VA>oi. (w)Th Heine Nielsen (ed). fsew mon •tmśet m the anctent Greek potu, Stutigan 2002; G Dosibks. Inicnpnmtt de Crrte. BuUctm de eocrcspondancc belleoKjue, Annćc I MW. solutnc 13. Numeru l z czasów późniejszych Na letnai mknpcji z okresu archaicznego i klasycznego znałeaooych w owych miejscach na Krecie (Afraii, Atos. Dictos. fchyma. Lyttos. Hesithenu. Phaistot. Pratsos. Pnnias. Knossos) zob. J. Wbtfky. Or-toi Lno and Crrtan Literocy. American Journal of Archacotogy. Vol. 101. No. 4 (Ort. 1997). s 652 654. Najwcześniejsza inskrypcja.datowana na650r.pac.pochodzi z Dterot

* Homer. Iliada II646

^:i Pauzaniasz. WędrOwto po Helladzie, X 53. 4

” Stephanw Byzonlimn etan annotattonthus I. Halitem, sol I. Lipsuc 1S25, s 140 »v Tóptw

Platon, Prima 708 A

1

   % Aąi MaeyiMj

’ Vj"«e*v żw**,u b tl 127|b l przribd L Piotrowicz. Warszawa I 964.1 *2 tS*o.G*vnXn 177*112, (MkhdL Smawbki, Warszawa 1990

^II    hew tmcat****Hm* w fixir.uk/olj lfcz»u». Warszawa 1972. cN

'* Uttm

' L be*. (bafer** rfłjiOr. [* j M Majkowski. Kultura materialna Skmotyt*} G*> ;

wp.il.k7J

2

bk ł &«&«. Oro. 1%^ | Barituo. N GL Hammond. The Cambridge** Ha*r,.\* Bk PakOr Ufcmmn oftir Grut Harid. F.ighih to Siuk Centurio BCS* brdfrI wmr,bnUHL» ES.pItsójk,ńrfergrrcl,, Warszawa |973.s IM io.f ^ wnfłc.faOriradńfw rm+rtwIaonpBn J mir renatssance. Para 1947