img320

jest wtryskiwany polistyren do formy najlepiej zaobserwować na składankach modeli lotniczych, które są właśnie odlane z tego tworzywa. Polistyren moina łatwo piłować, wiercić i przecinać piłą o bardzo drobnych ząbkach. Polistyren łatwo pęka, jest kruchy i topi się po podgrzaniu. Małe otwory w polistyrenie można wytopić przyciskając rozgrzaną nad płomieniem igłę.

Szkło organiczne (Plexi) — jest stosowane na szyby ochronne dla motocyklistów, szkła okularów ochronnych, szkiełka do zegarków itp. Plexi można wyginać i wytłaczać po podgrzaniu w gorącej wodzie. Drobne wyroby, jak np. zauszniki okularów zrobionych z plexi, można wyginać po podgrzaniu w strumieniu gorącego powietrza z suszarki do włosów. Po wygięciu przedmiot należy ochłodzić np. w strumieniu zimnej wody. Plexi można przecinać piłą włosową do metalu, piłować pil-nikiem-gładzikiem i wiercić wiertłami do metalu. Aby nie podrapać i nie porysować płytki w czasie wycinania i obróbki, należy ją okleić z obydwóch stron papierem (stosując zmywalny klej biurowy), który usuwamy po obrobieniu przedmiotu.

Tomofan (celofan) — jest to tworzywa, z którego wyrabia się różnokolorowe cienkie folie na opakowania np. cukierków, kwiatów itp. Po podgrzaniu w ciepłej wodzie tomofan staje się elastyczny, co ułatwia np. naciągnięcie go podczas zawiązywania otworu słoika. Zmięty tomofan można wyprostować niezbyt ciepłym żelazkiem do prasowania.

U n i 1 a m — stosuje się na blaty stołów kuchennych. Jest to dwuwarstwowa płyta, barwiona na powierzchni w różne wzory. Płyta jest bardzo twarda, odporna na działanie podwyższonej temperatury i krucha; można ją przecinać piłą do metalu, a krawędzie obrabiać przez piłowanie lub szlifowanie kamieniem do ostrzy metalowych. Płyty unilam nie można wyginać, ponieważ pęka na powierzchni.

W i n i d u r — twarde tworzywo stosowane np. na wanny laboratoryjne — odporne na działanie środków chemicznych. Winidur można wyginać i topić w strumieniu gorącego powietrza. Daje się łatwo piłować, przecinać i wiercić narzędziami do obróbki metalu.

W tworzywach można wiercić otwory za pomocą zwykłych wierteł do metalu. Jeżeli tworzywo jest twarde, jak np. unilam lub bakelit, to należy wiertło zaostrzyć jak na rys. 375a. Natomiast do tworzyw miękkich (polistyren, celuloid, plexi) wiertło ostrzymy jak na rys. 375b. Aby wiertło nie wyrwało dolnej krawędzi otworu, jak na rys. 375c, należy otwór wiercić z dwóch stron, jak na rys. 375d.

Z wymienionych tworzyw najtrudniej obrabialny jest unilam. W czasie przecinania unilamu należy piłę do metalu 1 (rys. 376) prowadzić pod kątem około 30° względem powierzchni płyty 2. Płyta 2 powinna się opierać na krawędzi deski J przysuniętej jak najbliżej linii przecięcia. Odcinaną część 4 wyginamy lekko ku dołowi, jak wskazuje strzałka na rysunku.

Cienkie płytki z kruchych tworzyw sztucznych (np. plexi. polistyren, bakelit) należy w czasie przecinania piłą włosow-ą podeprzeć, jak na rys. 377. Deseczkę 1 można przykręcić do stołu lub np. oprzeć między dwoma stołami. Górną powierzchnię deseczki 1 można dla ochrony obrabianego tw-orzywa okleić np. paskami miękkiej tkaniny. Ramkę piły 2 prowadzimy równolegle, lecz niezbyt szybkimi ruchami. W czasie przecinania płytka 3 nie powinna drgać i „piszczeć", ponieważ powstają drgania, które mogą być przyczyną pęknięcia tworzywa.

Obrobione tworzywa można szlifować drobnym papierem ściernym. Do tego celu bardzo dobrze nadaje się papier ścierny wodoodporny, stosowany do szlifowania lakierów sa-

Rys. 375. Ostrza wierteł i sposób wiercema otworów w tworzywach sztucznych

282