438

też relacje izolowane (Hindus <— Indie, Turek *- Turcja, Holender *- Holandia, Francuz <- Francja, Łotysz <- Łotwa), a także nazwy peryfrastyczne, np. mieszkaniec Czadu, mieszkaniec Wybrzeża Kości Słoniowej. Wymienione wykładniki można zestawić w tabeli.

Tabela 10. Formanty tworzące nazwy mieszkańców

Formanty produktywne	Formanty nieproduktywne
-czyk	-ak, np. Austriak
-anin	-ik, Anglik
-0	-ec, Ukrainiec
	-in, Litwin
	formanty izolowane,
	w derywatach z motywacją
	formalnie zakłóconą

Repartycja trzech podstawowych formantów (-czyk, -anin, -0) nie jest oparta na ścisłych regułach. Można mówić jedynie o tendencjach.

Formant paradygmatyczny występuje wyłącznie w derywatach od nazw krajów i należą tu dwa typy: od nazw zakończonych na -ja (Rumunia -> Rumun, Szwecja -> Szwed, Finlandia -* Fin, Belgia -* Belg) oraz od pluraliów tantum typu: Węgry -* Węgier, Włochy -* Włoch, Czechy -* Czech. Brak reguł określających warunki występowania tego formantu. Nowe nazwy tego typu na ogół się nie tworzą.

Formant -czyk (i rozszerzone -ijczyk, -ejczyk, -ańczyk) derywuje głównie nazwy mieszkańców krajów i/lub członków narodowości, zwłaszcza od podstaw z elementem -landia (Grenlandczyk, Irlandczyk, Islandczyk, ale Fin), -ja, -nia (Japończyk, Algierczyk, Estończyk) i innych (Wietnamczyk, Marokańczyk, Kongijczyk). Wyjątkowo występuje w derywatach od nazw miejscowości (londyńczyk, florentczyk, pizańczyk, neapolitańczyk, genueńczyk), co jest najczęściej spowodowane tradycją. Od nazw nowo powstających państw derywuje się najczęściej nazwy mieszkańców z sufiksem -czyk: Tajlandczyk, Angolczyk, Ugandyjczyk, Kenijczyk, Gabończyk itp.

Formant -anin, -janin występuje przede wszystkim w nazwach mieszkańców miast i miejscowości (prażanin, lwowianin, bratysławianin, wrocławianin, wenecjanin, torunianin, obok toruńczyk) oraz regionów kraju, prowincji: Pomorzanin, Mazowszanin. W tym zakresie jest on bardzo produktywny. Pojawił się także w neologizmach typu Wenusjanin, Marsjanin. W stylu potocznym konkuruje z nim formant -ak: torunianin - toruniak, wrocławianin - wrocławiak.

(7) Nazwy posiadaczy SUBp^ (OB)

Jest to niewielka grupa nazw, których temat wskazuje na przedmiot posiadany przez osobę nazwaną derywatem: sklepikarz ‘posiadacz sklepiku’, kramikarz, straganiarz ‘posiadacz kramiku, straganu’. Doraźnie mogą być

438