444

31

PRZEKAŹNIKI I WYZWALACZE

31.1. Wiadomości ogólne

Ze względu na funkcję, jaką spełniają [31.11], przekaźniki można podzielić na:

—    pomiarowe pierwotne i wtórne, reagujące na określoną wartość wielkości zasilającej (przekaźniki prądowe, napięciowe, częstotliwościowe);

—    pomocnicze reagujące na pojawienie się lub zanik wielkości zasilającej (przekaźniki pośredniczące, czasowe, sygnałowe).

Ze względu na zasadę działania przekaźniki dzieli się na:

—    elektromechaniczne, których działanie jest oparte na zmianie położenia elementów mechanicznych;

—    statyczne, zbudowane z podzespołów elektronicznych i pozbawione części ruchomych.

Przekaźniki są wykonywane zgodnie z normą PN-75/E-88500.00 [31.10] ustalającą parametry wspólne dla wszystkich typów przekaźników pracujących w warunkach normalnych określonych następująco:

a)    wysokość nad poziomem morza do 2000 m;

b)    temperatura otoczenia — 5-t-+40°C;

c)    warunki zasilania obwodów pomocniczych; napięcie 0,8-c 1,1 i/., prąd 0,8-r l,2/„.

Podstawowe wymagania stawiane przekaźnikom przez normy [31.9], [31.10} można sformułować następująco:

1.    Wartość współczynnika powrotu k_f, określona jako stosunek wartości powrotnej do rozruchowej wielkości zasilającej, powinna wynosić 0,6-^0,95 dla przekaźników nadmiarowych oraz 1,05-^1,3 dla niedomiarowych.

2.    Uchyb podzialki i rozrzut wartości rozruchowej nie może przekraczać wartości dopuszczalnych podanych w normach dla danego typu przekaźników.

3.    Znamionowe napięcia zasilające przekaźniki winny być wybrane z szeregu;

prąd stały; 12; 24; 48; 60; 110; 220; 440 V,

prąd przemienny: 24; 42; lOO/y'3; 100; 127; 220; 380 V.

4.    Znamionowe prądy zasilające przekaźniki wtórne powinny wynosić 1; 2; 2,5; 5 lub 10 A.

5.    Wytrzymałość cieplna jednosekundowa powinna być podana w dokumentacji technicznej.

6.    Obwody przekaźników narażone na prądy zwarciowe muszą wykazywać dostateczną wytrzymałość dynamiczną, tzn. wytrzymywać prąd udarowy o wartości szczytowej równej co najmniej 2,5-krotnej wartości szczytowej prądu odpowiadającego wytrzymałości cieplnej jedno sekundowej.

7.    Obudowa winna zapewnić stopień ochrony co najmniej IP40.

8.    Przekaźniki stanowiące część zespołu przekaźnikowego umieszczonego we wspólnej obudowie mogą nie mieć obudowy indywidualnej.

9.    Zaciski śrubowe przekaźników powinny umożliwić przyłączenie dwóch przewodów o przekroju 0,5—2,5 mm² lub jednego przewodu o przekroju 0,5-s-4 mm*.

Przekaźniki mają określoną liczbę zestyków. Rozróżnia się zestyki: zwierne, rozwrerne, przełąezne, impulsowe, wybiorcze. Symbole graficzne przekaźników i zestyków przedstawiono w rozdz. 52.

31.2. Zasady doboru

Dobierając przekaźniki do pracy w układach automatyki zabezpieczeniowej, należy pamiętać, że:

a)    wartości znamionowe prądów i napięć przekaźników pomiarowych pierwotnych i wtórnych powinny odpowiadać znamionowym wartościom wielkości zasilających;

b)    wartości napięć pomocniczych przekaźników powinny odpowiadać wartościom napięć pomocniczych obiektu zabezpieczanego (stacji, rozdzielni itp.);

c)    zakres pomiarowy przekaźników pomiarowych powinien być dobrany do wartości rozruchowej obliczonej dla danego typu zabezpieczenia i zapewnić możliwie niewielki pobór mocy przez przekaźnik;

d)    czasy zadziałania przekaźników wynikają z warunków selektywności pracy zabezpieczeń lub z programu pracy automatyki przemysłowej;

e)    wytrzymałość cieplna i dynamiczna przekaźników winna odpowiadać warunkom zwarciowym w miejscach ich zainstalowania;

f)    dla przekaźników wykonywanych w różnych typach obudów, np. przekaźniki RIo-30, RIT-20, RT-60, zastosowana obudowa powinna zapewnić najprostszy sposób doprowadzenia przewodów.

31.3. Wyzwalacie

Wyzwalacz pierwotny typu WTp-41 jest przeznaczony do zabezpieczenia sieci i urządzeń elektroenergetycznych. Wyzwalanie wyłączników następuje mechanicznie. Podstawowe dane techniczne wyzwalacza podano w tabl. 31.1.

Współczynnik powrotu wyzwalacza k_v > 0,7.

Tablica 31.1. Wyzwalacz pierwotny

Typ	Prąd znamionowy /„ ^A	! Zakresy prądowe i ^a t	Zakresy czasowe s	Pobór mocy VA
	<6,3; 10; 16; 25; 40;	człon z w toczny
WIp-41	50; 63; 75: 100; 160;	(1.2- 2R,	0,3-6	100
	200; 250; 400	1 człon bezzwłoczny
		| (3 -^6) /„ lub co		1