53

Aby zaobserwować to ukryte przed okiem badacza zjawisko, można poprzez pytania sprowokować badanego do ocenienia siebie w określonych kategoriach i na jakiejś skali.

Cechą charakterystyczną testów jest bezpośrednie nawiązanie do teorii opisującej badany, nieobserwowalny konstrukt. Test jest zatem instrumentem przełożenia twierdzeń teoretycznych na język praktyki życiowej (badawczej) ludzi. Nic możemy zapytać badanego nauczyciela wprost, czy stosuje w interakcji z uczniami strategię fraternizacji (zaprzyjaźniania się). Możemy natomiast zadać mu serię pytań z gotowymi odpowiedziami, które to odpowiedzi pozwolą ustalić ten fakt i stan jego natężenia.

Tak więc testy są konstruowane celowo jako instrumenty przetwarzania badanego konstruktu na zjawiska dostępne badanemu, które wyczerpują konstrukt na poziomic praktycznego działania lub wiedzy o nim.

Oto przykład pozycji testu służącego do pomiaru strategii pełnienia roli nauczyciela

Pełnienie roli nauczyciela

Numer osoby badanej..........płeć..........wiek..........data badania...............

Instrukcja

Test składa się z twierdzeń, za pomocą których można opisać różne sposoby działania nauczyciela. Prosimy, abyś dobrze się skoncentrował i ustosunkował do każdego z nich z punktu widzenia własnej działalności zawodowej. Zanim udzielisz odpowiedzi, zastanów się, w jakim stopniu Twoja codzienna praca w szkole odpowiada treści poszczególnych twierdzeń. Odpowiedź zaznacz przez otoczenie cyfry na prawo od twierdzenia, według następującego schematu: I - zdecydowanie nic; 2 - raczej nic; 3 - raczej lak; 4 - zdecydowanie tak.

2	3	4
2	3	4
2	3	4
2	3	4
2	3	4
2	3	4
2	3	4
2	3	4
2	3	4

1.    Omawiając jakiś problem na lekcji, staram się eksponować jego różne aspekty

2.    Nie mam trudności ze skupieniem się

3.    Dążę do tego, aby być lepszym od innych

4.    Kładę nacisk na pracę uczniów wyłącznic nad zadaniami, które sam im przydzielę

5.    Okresy napięć i konfliktów nie dezorganizują mojej pracy

6.    Zanim przedstawię rozwiązanie jakiegoś problemu, zachęcam uczniów do samodzielnych prób jego wyszukania

7.    Wzbudzam u uczniów niepokój przez ukazywanie im sprzecznych poglądów i stanowisk

8.    Niekiedy godzę się na praktyki uczniów, polegające na prowokowaniu tzw. rozmów opóźniających rozpoczęcie lekcji

9.    Częściej działam niż planuję

Zaprezentowany fragment składa się z losowo wybranych pozycji spośród 96 tworzących test. Każda pozycja zawiera w sobie zjawisko wyprowadzone z teoretycznego konstruktu opisującego pełnienie roli nauczyciela. W odpowiedzi jest