56 57 (2)

56

Tabela 2.4

Trendy w kulturze politycznej elit, 1970-1989

Określenia, z którymi		% zgadzających-się
zgodzili się radni	1970	1976	1981-1982	1989
W dzisiejszych czasach jest kwestią zasadniczą. aby w sprawach społecznych i gospodarczych większe znaczenie przypisywać problemom technicznym niż politycznym	28	43	64	63
Osiąganie kompromisu z politycznym przeciwnikiem jest niebezpieczne, ppnie-waż prowadzi zwykle do zdrady własnej strony	50	35	34	29
Generalnie, w politycznych sporach powinno się unikać zajmowania skrajnych stanowisk, ponieważ właściwe rozwiązanie leży zwykle pośrodku	57	72	70	70
W ostatecznym rozrachunku lojalność wobec współobywateli jest ważniejsza niż lojalność wobec swojej partii	68	72	84	94
(Przybliżona liczebność)	(77)	058)	(154)	(171)

Tabela 2.4 podsumowuje zmiany kultury politycznej regionalnych radnych między 1970 a 1989. Odsetek radnych, którzy zgodzili się, ie „w dzisiejszych czasach jest kwestią zasadniczą, aby w sprawach społecznych i gospodarczych większe znaczenie przypisywać problemom technicznym niż politycznym” skoczył z 28% w 1970 do 63% w 1989. Odsetek tych, którzy podejrzewali, że „osiąganie porozumienia z politycznym przeciwnikiem jest niebezpieczne, ponieważ prowadzi zwykle do zdrady własnej strony" spadł z 50% w 1970 do 29% w 1989. Odsetek tych, którzy zalecali umiarkowanie, zgadzających się, że „generalnie, w politycznych sporach powinno się unikać zajmowania skrajnych stanowisk, ponieważ właściwe rozwiązanie leży zwykle pośrodku” wzrósł z 57 % w 1970 do 70 % w 1989. Odsetek tych, którzy podzielali pogląd, że „w ostatecznym rozrachunku lojalność wobec współobywateli jest ważniejsza niż lojalność wobec swojej partii" wzrósł z 68 •/• w 1970 do 94 % w 1989. Idea, że lojalność obywatelską należy przedkładać ponad partyjną z kwestii dyskusyjnej przemieniła się w prawdę oczywistą. Bliższe przyjrzenie się corocznym zmianom przedstawionym w tabeli 2.4 wskazuje, że największa zmiana w kulturze politycznej elit nastąpiła przed początkiem lat osiemdziesiątych.

Po niewiele więcej niż dziesięciu latach łagodzącego i uszlachetniającego wpływu, jaki miało zaangażowanie polityków w regionalne rządy, ideologiczna bezkompromisowość została zastąpiona uznaniem zalet kompromisu i kompetencji. Kiedy poproszono radnych o ocenę swoich własnych regionów na pięciopunktowej skali od „ideologicznego" do „pragmatycznego", okazało się, że odsetek tych, którzy określili swój region jako zdecydowanie ideologiczny, spadł z 26% w 1970, do 21% w 1976, 14*/* w 1981-1982 i osiągnął zaledwie 10% w 1989. Pragmatyzm przestał być epitetem, a stal się sposobem na robienie interesów.

Porównanie wywiadów zawierających pytania otwarte, przeprowadzonych z radnymi w 1970, 1976 i 1981-1982, ukazuje interesujące zmiany w sposobie, w jaki osoby odpowiedzialne za prowadzenie polityki analizowały konkretne problemy regionu, takie jak sprawy socjalne czy rozwój gospodarczy.*⁰ W porównaniu z pierwszą serią rozmów, w późniejszym okresie radni mniej mówili o celach ostatecznych, a więcej o sprawach praktycznych. Swoją rolę radni zaczęli widzieć mniej jako „wrażliwy na** a bardziej jako „odpowiedzialny za", mniej jako rolę eiokwentnego trybuna ludowego, bardziej jako rolę kompetentnego powiernika spraw publicznych. Po dziesięciu latach rządów regionalnych, przywódcy regionów zaczęli być bardziej praktyczni, a mniej utopijni, a także mniej zainteresowani bronieniem interesów jednych grup regionalnych kosztem innych. Praktyczne kwestie administracyjne, prawne i finansowe wysunęły się na czoło. Radni zaczęli więcej mówić o sprawnym systemie doręczania przesyłek i inwestowaniu w drogi oraz o szkolnictwie zawodowym, a mniej o „kapitalizmie”, „socjalizmie", „wolności" czy „wyzysku".

^M Przedstawiona tu w streszczeniu analiza opiera się na ilościowym kodowaniu „politycznego stylu”, opisanego w pracy Roberta D. Putnama, The Bellefy of Pollilckms: Ideolog/. Conjhct, and bemocraey In Brlialn and lioly. Yale Universlly Press, New Haven 1973, s. 34-41. Badania przeprowadzone w 1989 ograniczały się do pytaA zamkniętych, co nie pozwoliło na szersze omówienie kwestii politycznych.