48

Zanim badacz przystąpi do pomiaru, musi wykonać szereg ważnych czynności. Po pierwsze, definiuje fakty, które są przedmiotem jego zainteresowania. Wyraźnie oddziela obszar zjawisk, które tworzą dany fakt, od zjawisk, które już go nie dotyczą. Po drugie, buduje model badanego zjawiska. Określa warunki wystąpienia danych faktów, projektuje relacje między faktami, jednym faktom przypisuje rolę przyczyny, a innym skutku. Po trzecie, konstruuje narzędzia do pomiaru faktów edukacyjnych. Dba przy tym o ich trafność (aby mierzyły to. co mają mierzyć) oraz rzetelność (aby dokonywały dokładnych pomiarów). Może to być arkusz obserwacji, kwestionariusz zawierający listę twierdzeń, do których musi się ustosunkować badany. Po czwarte, planuje organizację badań tak, aby każdy badany miał takie same warunki badania, próbuje wyeliminować lub chociażby kontrolować (wiedzieć, żc są) rożne zjawiska zakłócające dokładność pomiaru.

Można zatem powiedzieć, że przedmiotem badań jest tutaj sposób, w jaki ujawnia się w rzeczywistości edukacyjnej stworzony przed badaniem konstrukt teoretyczny.

2.2.2. Metody obserwacyjne

Obserwacja ilościowa

Ta grupa metod służy do utrwalenia zachowań, które mają miejsce w różnych dziedzinach praktyki edukacyjnej. Przedmiotem badania może być np. aktywność i stymulowanie przez nauczyciela aktywności dziewcząt i chłopców na lekcji matematyki oraz języka polskiego. Stosowanie w tym przypadku metody obserwacji ilościowej będzie polegało na uprzednim przygotowaniu specjalnego arkusza obserwacji. Jego budowa opiera się na definicji aktywności uczniów. Będzie nią zgłaszanie się do odpowiedzi, zgłaszanie się do opracowania materiałów na następną lekcję, zadawanie pytań nauczycielowi, włączanie się do dyskusji. Nie będzie natomiast aktywnością podpowiadanie koledze, zaglądanie do jego zeszytu, rozmawianie na inne tematy niż temat lekcji, odwracanie uwagi nauczyciela, wysyłanie liścików do sąsiada, zarysowywanie pustej kartki, jeśli nic łączy się to z czynnościami lekcyjnymi.

Tak zdefiniowane formy aktywności zostaną umieszczone w wierszach specjalnej tabeli tworzącej arkusz obserwacyjny. W kolumnach tej tabeli można natomiast zmieścić definicje zachowań nauczyciela, stymulujących aktywność uczniów. Będzie to np.: wywoływanie do odpowiedzi, zachęcanie do rozwiązania jakiegoś zadania, udzielanie pomocy uczniom, udzielanie informacji zwrotnych o tym, jak ocenia aktywność ucznia, motywowanie do uczenia się, posługiwanie się przykładami nawiązującymi do zainteresowań chłopców i dziewcząt. Skrzyżowanie kolumn i wierszy stworzy tabelę, w której okienka będzie można wpisywać kody wystąpienia danej aktywności uczniów w warunkach tej lub innej strategii stymulowania ich przez nauczyciela. Takie arkusze powstaną w czterech wersjach: dla dziewcząt i chłopców z matematyki i języka polskiego. Tak przygotowany badacz będzie obserwował zachowania uczniów i nauczycieli, przyporządkowując