badwłasn0008

16

b)

12.

W większości techniczne tworzywa metaliczne są ciałami polikrystalicznymi, to znaczy że stanowią one konglomerat bardzo dużej liczby złączonych ze sobą krystalicznych ziarn, posiadających różną krystalograficzną orientację.

Ponieważ ziarno krystaliczne jest obszarem, wewnątrz którego jest zachowana stałość orientacji osi krystalicznych, wobec tego w metalu polikrystalicznym każde ziarno jest anizotropowe.

Dla dużej ilości ziarn anizotropowych, bezładnie zorientowanych i złączonych ze sobą granicami ziarn, próbka metalu polikrystalicznego wykazuje izotropowość wszystkich własności.

Ta wypadkowa izotropowość polikrystalicznej próbki nazywa się ąuasiizotropią - pozorną izotropią.

Pozorna izotropią może w pewnych przypadkach zostać zaburzona. Nastąpić to może wtedy, gdy pod wpływem zabiegów większość ziarn przyjmie położenie wspólnej orientacji płaszczyzn lub kierunków krystalograficznych.

Bezładna dotychczas orientacja zostaje wówczas uporządkowana, a struktura taka nazywa się teksturą.

Przyczynami wystąpienia tekstury mogą być:

-    obróbka plastyczna na zimno, a jej efektem tzw. tekstura zgniotu

-    specjalne warunki krzepnięcia metalu i jej efektem -tekstura odlewnicza

-    elektrolityczne osadzanie metalu i inne.

Znajomość fizycznych własności, a szczególnie własności charakteryzujących wytrzymałość i plastyczność pozwala na szerokie techniczne zastosowanie metali.

Przyjmując w oparciu o poprzednie wiadomości, model doskonałego kryształu pojedynczego o określonych płaszczyznach i kierunkach krystalograficznych obliczyć można teoretycznie granicę plastyczności. Dla dostatecznie dużego pojedynczego kryształu określenie granicy plastyczności jest możliwe również na drodze doświadczalnej. Porównanie tych wyników wykazuje duże rozbieżności, bowiem wartości teoretyczne są 100 i więcej razy wyższe niż doświadczalne. Porównanie wyników uzyskanych na próbkach polikrystalicznych tego samego metalu wykazuje ich wyższe wartości od wyników dla kryształu pojed.yń-czego.

Wiążąc uzyskiwane rozbieżności wyników z niedokładnością struktury rzeczywistych kryształów, należy zwrócić uwagę na to, że pewne własności są wrażliwe na strukturę metalu.

W pojedynczych kryształach zmiany te wywołują drobne defekty struktury sieciowej, zanieczyszczeniay obce atomy , natomiast w próbkach polikrystalicznych ponadto wielkość ziarn i granice ziarn. Własności wrażliwe na strukturę będą zatem w ciałach polikrystalicznych zmieniać się przy zmianie wielkości ziarna, rozłożenia granic powodowanych obróbką plastyczną na zimno lub obróbką cieplną.

Do grupy własności wrażliwych na strukturę należą między innymi: granica plastyczności, wytrzymałość, przewodność elektryczna, odporność na korozję, współczynnik dyfuzji i inne. Klasyfikując zaburzenia występujące w rzeczywistych strukturach krystalicznych przedstawić je można w trzech grupach:

-    defekty punktowe - wakansy, czyli węzły nie obsadzone atomami i atomy międzywęzłowe, czyli atomy przyjmujące niewłaściwe położenia,

-    defekty liniowe - dyslokacje,

-    defekty złożone.

Granice ziarn są również, w strukturach polikrystalicznych, defektami złożonymi, jednak stanowią one jeszcze bardziej złożony problem, gdyż oddzielają one ziarna różniące się pomiędzy sobą albo orientacją krystalograficzną, albo wymiarami stałych sieciowych lub składem chemicznym. Różnice występujące w są-