badwłasn0016

32

Schematyczny przebieg odkształcenia przez bliżniakowanie pokazano na rysunku 20, zakładając że płaszczyzna rysunku jest prostopadła do płaszczyzny, w której zachodzi bliżniakowanie. Wzrastające naprężenia odkształcenia postaciowego powodują przesunięcie atomów znajdujących się po lewej stronie płaszczyzny bliżniakowania. Nowe położenie atomów po jednej i drugiej stronie płaszczyzny jest symetryczne, tworząc odbicie lustrzane.

W przedstawionym przykładzie ruch atomów traktować można jako jednorodne odkształcenie postaciowe. Każdy atom przemieszcza się o odległość proporcjonalną do swej odległości od płaszczyzny bliżniakowania. Uproszczenie takie można przyjąć pamiętając, że w niektórych typach sieci krystalograficznych odkształcenie przez bliżniakowanie nie jest czystym odkształceniem postaciowym. W ciałach polikrystalicznych mechanizm odkształceń plastycznych jest bardziej złożony niż w pojedyń-czych kryształach.

Badanie geometrii odkształcania próbek polikrystalicznych wykazuje wpływ wzajemnego oddziaływania sąsiednich ziarn z uwzględnieniem wpływu granic ziarn, orientacji krystalograficznej w poszczególnych ziarnach, oraz stanu naprężenia.

Naprężenie X , działające w określonej płaszczyźnie poślizgu i kierunku poślizgu wywołane jest określonym stanem naprężenia. W przypadku działania naprężenia rozciągającego 6 spełnia warunek (Nys. 15«) :

= 6 . sin f . cosoc,

g _ r    1__<r v

" ^L * sin f . cos<x ^{- u}

gdzie k - zależy od orientacji płaszczyzny i kierunku poślizgu względem zewnętrznego obciążenia (czynnik orientujący) .

W przypadku próbki polikrystalicznej czynnik orientujący zmienia się od ziarna do ziarna, a określenie uogólnionego warunku zainicjowania odkształcenia wymaga uśrednienia zależności uzyskanych w badaniaoh monokryształów. Zagadnienie to jest skom^ plikowane ze względu na złożom/ przebieg poślizgów ( wiele systemów i w tym wzajemnie przecinających się), oraz powstawania odkształcenia złożonego (poślizg, bliżniakowanie ) . Granice ziarna a próbce polikrya talicznej mają również wpływ na odkształcenia plastyczne, gdyż nawet w najbardziej czystych metalach trudno jest rozdzielić ich wpływ od wpływu domieszek nieuchronnie koncentrujących się na granicach ziarna. Obecność domieszek najozęśoiej wpływa na wartość naprężenia przy poślizgu, powodując jego zwiększenie, obniżając zdolność do odkształceń i zwiększając niebezpieczeństwo naruszenia spójności przez kruche pęknięcie.

Przy rozprzestrzenianiu się odkształcenia od jednego ziarna do ziarna sąsiedniego (Bys. 21.), granicę ziarna można również traktować jako barierę.

Rys. 21.

Bariera ta powoduje zmianę w polu naprężeń na końcu blokowanego pasma poślizgu. Jeśli wzrost naprężeń jest dostatecznie wysoki, to można oczekiwać inicjowania poślizgu w ziarnie sąsiednim i rozprzestrzeniania się w nim odkształceń. Skuteczność granicy ziarna, jako przeszkody w rozwijaniu się odkształcenia, jest związana ze stopniem niezgodności orientacji płaszczyzn poślizgu w sąsiadujących kryształach.

W temperaturach podwyższonych strefy przygraniczne nie

stanowią przeszkody w rozprzestrzenianiu się odkształcenia

V