badwłasn0017

34

plastycznego. Na wielkość poślizgu i bliżniakowania, a także na rozkład objętości, gdzie zachodzą te zjawiska ma wpływ inne zorientowanie sąsiednich kryształów. Aby zatem zachodziło odkształcenie bez uprzedniego naruszenia spójności, każdy kryształ winien odkształcać się odpowiednio do odkształcenia wywołanego w krysztale sąsiednim. Wystąpienie w pewnej ilości kryształów niesprzyjającego zorientowania, względem największego naprężenia stycznego, w wyniku czego przy danym obciążeniu nie jest w nich możliwy poślizg, wywołuje w kryształach sąsiednich obniżenie możliwości odkształcenia. Zjawisko to będzie występować tym wyraźniej, im. mniej systemów poślizgu będzie posiadała sieć odkształcanego metalu. W wyniku znacznych odkształceń, kryształy w próbce polikrystalicznej dążą do zajęcia określonej, uprzywilejowanej, krystalograficznej orientacji w stosunku do zewnętrznego obciążenia, tworząc w pewien sposób uporządkowaną orientację - teksturę odkształcenia. Doskonałość tekstury jest zależna od charakteru i schematu odkształcenia oraz jego jednorodności. Efektem wystąpienia tekstury jest anizotropia* Niejednorodne odkształcenie wprowadza znaczny rozrzut orientacji i niejednorodność anizotropii.

każdemu procesowi obróbki plastycznej na zimno prowadzonej w określonych warunkach, towarzyszy wystąpienie w odkształconym metalu naprężeń wewnętrznych. Przyczyną powstawania naprężeń jest nierównomierny rozkład odkształceń, spowodowany różną orientacją ziam i różną ich wielkością. Naprężeniami tymi są:

-    naprężenia wewnętrzne 1-ego rodzaju, równoważące się

i obejmujące poszczególne warstwy odkształconego ciała

-    naprężenia wewnętrzne 2-ego rodzaju, równoważące się i obejmujące sąsiadujące ze sobą ziarna

-    naprężenia wewnętrzne 3-ego rodzaju, równoważące się w obszarze poszczególi^ch ziarn.

Naprężenia wewnętrzne 1-ego rodzaju, wywołujące w poszczególnych obszarach odkształconego ciała podwyższenie energii, mogą być przyczyną paczenia się kształtowanych elementów, a w pewnych szczególnych przypadkach mogą doprowadzić do wystąpienia pęknięć.

^stąpienie naprężeń wewnętrznych prowadzić może do wystąpienia pęknięć międżykrystalicznych metalu. Pęknięcia te występują w przypadku działania czynnika chemicznego na strefę metalu, w której występują wewnętrzne naprężenia roz-oiągające. Występująca wówczas korozja międzykrysta liczna wywołuje powstanie nńkrokarbów i zwiększenie tym samym koncentracji naprężeń w ich obrębie, prowadząc do pęknięcia wzdłuż granic ziarn.

Obecność naprężeń wewnętrznych oraz ich wielkość można określić za pomocą badań mechanicznych, chemicznych lub rent-genograficznych, do których między innymi należą:

—    metoda mechaniczna badania naprężeń wewnętrznych

fwg G. Sachsa ) polega na stopniowym zdejmowaniu obróbką" wiórową warstw zewnętrznej lub wewnętrznej metalu i dokonywaniu pomisru zmiany wymiaru nieobrabianej średnicy i długości. Można w ten-sposób określić naprężenia pierwszego rodzaju (promieniowe i osiowe) ,

—    odcinając z tulei pierścień a następnie przecinając go wzdłuż tworzącej można określić rodzaj i wielkość naprężeń obwodowych,

—    metoda chemiczna, pozwalająca na jakościowe określenie naprężeń, polegająca na działaniu odpowiedniego czynnika chemicznego na badany element. przypadku istnienia naprężeń wewnętrznych występuje pęknięcie. Przykładem tego rodzaju badań naprężeń wewnętrznych jest próba subłimatowa stosowana na elementach tłoczonych z mos iądzu. ( PN/H-04?30 ) .