4 (386)

ENDOKRYNOLOGIA WIEKU ROZWOJOWEGO Vol 9 No 2

'J L-y ,'cku c&i-¹

,/AA

^fftfCZNA

-    objawy zespołu utraty soli;

-    objawy hiperandrogenizacji w okresie wczesnego dzieciństwa i u ctóeci starszych (2, 7, 8).

3. Nieprawidłowe wartości oznaczeń hormonalnych, z których najważniejsze to:

a)    w surowicy krwi:

-    wzrost stężenia 17-OH-progesteronu, 21-deoksykorty-zolu, androstendionu, dehydroepiandrosteronu (DHE A) i jego siarczanu (DHEA-S); w postaciach nieklasycznych wpn podstawowe stężenie 17-OH-progesteronu może być lekko podwyższone lub nawet prawidłowe, obserwuje się zazwyczaj zwiększoną odpowiedź 17-OH-progesteronu na stymulację ACTH;

-    niskie stężenie kortyzolu (zaburzenie nie zawsze obecne, szczególnie w przypadkach przebiegających z prostą wi-rylizacją) z niską rezerwą nadnerczową (test z ACTH);

-    wzrost aktywności reninowej osocza przy niskich stężeniach aldosteronu (szczególnie u pacjentów z objawami zespołu utraty soli).

b)    w moczu: wzrost ilości metabolitów 17-OH-progesteronu (głównie pregnantriol) oraz metabolitów androgenów nad-nerczowych (17-ketosteroidów), przy obniżonym wydalaniu metabolitów kortyzolu (7, 8, 9, 10).

Cenną metodą diagnostyczną jest badanie profilu steroidowego moczu (przy użyciu chromatografii gazowej i spektrometrii masowej), które pozwala na ustalenie miejsca bloku enzymatycznego. Badanie to jest wykonywane w Pracowni Hormonów Zakładu Diagnostyki Laboratoryjnej Instytutu Pediatrii Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie (11, 12,13).

Badania przesiewowe u noworodków

W roku 1977 Pang i wsp. (14) jako pierwsi wprowadzili .maczanie stężeń 17-OH-progesteronu we krwi do badań przesiewowych noworodków. Badanie przesiewowe wykonuje ie w 3-5 docie życia noworodka z suchej kropli krwi, łącznie - innymi badaniami przesiewowymi, jak np. w kierunku wrodzonej niedoczynności tarczycy czy też fenyloketonurii. Wykazano. że postępowanie takie pozwoliło na zdecydowanie częstsze rozpoznanie choroby jeszcze przed przypadającym -.a 2-3 tydzień życia okresem zagrażających życiu dziecka przełomów nadnerczowych. Obecnie badania przesiewowe

wykonuje się w 15 krajach. Na podstawie danych pochodzą- Iqp r ) cych z państw objętych tymi badaniami stwierdzono, że wpn ^    ,

w postaci klasycznej występuje w większości krajów europej- _c T ' skich z częstością LL0000 - 1:15000, z częstością heterozy- bl-\ got 1:50 - 1:80 (15, 16). Stosunek chorych dziewczynek do chłopców jest taki, jak w rozdziale populacyjnymi wynosi 0,95:1 (15). Dla porównania, przed wprowadzeniem badań przesiewowych wśród przypadków zdiagnozowanych jako wpn z zespołem utraty soli stosunek dziewczynek do chłopców wynosił 2,2 :1 (16). Można przypuszczać zatem, że badania te uratowały życie wielu chłopcom, którzy pozbawieni klinicznych objawów androgenizacji po urodzeniu, ginęli z powodu nie rozpoznawanego zespołu utraty soli. Badania przesiewowe w kierunku wpn mają szereg ograniczeń (m. in. wcześniactwo, niska urodzeniowa masa ciała, niektóre choroby u noworodka, np. zakażenia), niosąc za sobą ryzyko wyników fałszywie dodatnich, jak i fałszywie ujemnych (15).

Nieklasyczna postać wpn występuje z częstością od 1:500 - 1:1000 żywych urodzeń, z częstością heterozygot 1:14 i jest najczęściej występującym dziedziczonym w sposób autoso-malny schorzeniem u ludzi (10).

Diagnostyka i leczenie prenatalne

Diagnostyka prenatalna niedoboru 21 a-hydroksy!azy opiera się o oznaczanie stężeń hormonów (17-OH-progesteronu, 5-4-androstendionu, testosteronu) w płynie owodnicwym, typowanie HLA oraz genetyczne badania molekularne. W przypadku prenatalnych badań genetycznych wrodzonego przerostu nadnerczy źródłem DNA są komórki trofoblastu, a analizy DNA dokonuje się metodą PCR. W ten sposób jest możliwe uzyskanie wyniku diagnostycznego w 10-11 tygodniu ciąży (10, 17, 18, 19).

U kobiet ciężarnych, u których występuje zwiększone ryzyko wpn u płodu (posiadających już potomstwo z wpn i w 7-8 tygodniu ciąży rozpoczyna się leczenie ..na ślepo” (jeszcze bez informacji czy płód jest zdrowy czy chory . aby zapobiec wirylizacji zewnętrznych narządów płciowych u płodów płci żeńskiej, która rozpoczyna się już około 8-9 tygodnia życia płodowego. Stosowanym preparatem jest Deksametazon w dawce 0.5 mg 3 razy dziennie (20 ug.kg/dotę . Po uzyskaniu wyniku badań prenatalny eh. po stwierdzeniu u płodu płci

a>/c. 2. Wir/icacia zewnętrznych narządów płciowych u dziewczynek z wrodzonym ecercstem nadnerczy - <:asyfikac:a wg Pracera

I

II

III IV    V