CCF20090831048

72 Przedmowa

prostą niezłożonością, określoną myślą; na tym właśnie polega rozsądek istnienia ^{1 2}. Dzięki temu właśnie jest ono owym vouę, w którym Anaksagoras po raz pierwszy rozpoznał istotę. Jego następcy pojmowali naturę istnienia w sposób bardziej określony jako slSoę albo iSsa, tzn. jako określoną ogólność, jako gatunek. Wyraz gatunek wydaje się czymś nazbyt pospolitym i za mało przydatnym do wyrażenia panujących dziś idei — dla piękna, świętości, wieczności. Ale w gruncie rzeczy idea wyraża dokładnie to samo co gatunek. Jesteśmy jednak teraz często świadkami niechęci do wyrazów, które dokładnie określają pojęcie, a predylekcji do innych, które — właśnie przez to, że pochodzą z języka obcego ■— otaczają pojęcie mgłą i przez to brzmią bardziej wzniośłe.

Istnienie, właśnie dlatego, że określone zostaje jako gatunek, jest myślą prostą; vouę, prosta niezłożoność, jest substancją. Z racji swej prostej niezłożoności, czyli swego równania się sobie samej, występuje substancja jako coś stałego i trwałego. Ale to jej równanie się sobie samej jest w równym stopniu także negatywno-ścią^{1 1}; wskutek tego zaś j ej trwałe istnienie staj e się czymś, co się rozpływa. Istnienie to wydaje się początkowo określonością tylko dlatego, że substancja odnosi się do czegoś, co inne, a jej ruch wydaje się ruchem, który został jej narzucony przez jakąś obcą siłę. Ale już w samej prostej niezłożoności myślenia zawarte jest to, że określoność, o której mowa, posiada swój innobyt w sobie samej i jest swym własnym ruchem. Prosta niezłożoność myślenia jest bowiem myślą, która sama siebie wprawia w ruch i sama siebie odróżnia, jest swoją własną stroną wewnętrzną—jest czystym pojęciem. W ten sposób rozsądkowość (Yersiandigkeit) jest stawaniem się, a jako to stawanie się jest rozumowośdą ( Vemiinjtigkeit).

Ta właśnie natura wszystkiego, co istnieje, polega- \ jąca na tym, żeby w bycie swoim być swoim własnym pojęciem, sprawia, że logiczna konieczność w ogóle istnieje. _; Tylko ona, logiczna konieczność, jest tym, co rozumowe, jest rytmem organicznej całości; tylko ona jest w tym samym stopniu wiedzą o treści, co treść jest pojęciem i istotą; albo inaczej mówiąc: tylko ona jest tym, co spekulatywne. Postać konkretna będąca w ruchu, który sama sobie nadała, czyni z siebie prostą określo-ność; dzięki temu wznosi się ona do poziomu formy logicznej i istnieje w swej istotności. Jej konkretne istnienie jest więc tylko jej własnym ruchem stawania się prostą określonością i jest bezpośrednio istnieniem logicznym. Dlatego też nie ma potrzeby, by treści konkretnej narzucać formalizm od zewnątrz; treść ta bowiem jest w sobie samej przechodzeniem w formalizm, który jednak przestaje być formalizmem zewnętrznym, ponieważ forma sama jest własnym stawaniem się samej konkretnej treści.

Natura metody naukowej, każąca jej być po części czymś, co nie daje się oddzielić od treści, a po części czymś, co samo nadaje sobie swój rytm — ta jej natura, jak już wspomnieliśmy, zostaje przedstawiona w sposób właściwy w filozofii spekulatywnej. To, co o niej tutaj powiedzieliśmy, wyraża wprawdzie jej pojęcie, ale nie może być uważane za coś więcej niż za antycypujące

7*

1

W oryginale „der Verstand des Daseins“; chodzi jednak raczej o „rozsądkowość“ istnienia.

2

Na str. 70 była już mowa o tym, że „jeśli trwaniem istnienia jest jego równość ze sobą samym, czyli czysta abstrakcja, to jest ono również swym własnym abstrahowaniem od siebie samego, czyli nierównością...“