CCF20110225009

na zbiorowość miejska wyhaftowała z zapałem własne, przez nikogo nie zaplanowane wzory"³³. Graffiti jest właśnie takim anarchicznym wzorem rozbijającym ład płaskich, martwych ekranów ścian swoją żywiołową gadaniną. Oto słowa bez znaczenia - zbiory liter, nagle ożywają i jakby spersonifikowane zaczynają wyrażać emocje, wchodzić pomiędzy sobą w jakieś relacje, nawet coś opowiadać. Widzimy litery i rozumiemy je nie czytając. Jednocześnie dokonuje się estetyza-cja graffiti - zaczyna się ono podobać dzięki swej formie, kolorystyce, odmienności.

Graffiti jest dziś kanalizowanie i neutralizowanie poprzez wyznaczenie mu i udostępnienie określonej przestrzeni, uznanie jego walorów estetycznych, wciągnięcie w świat reklamy, w końcu zaproszenie do galerii, czyli wyraźne przeniesienie w obręb sztuki³⁴. Ten proces, który wywołuje niepokój socjologa, widzącego w tym utratę tożsamości i niezależności, zamianę instynktu społecznego w instynkt artystyczny³⁵, może cieszyć obserwatorów sztuki, a także animatorów twórczości młodzieżowej. Ale obserwacja tej sztuki prowadzić może do dalej idących wniosków, dotyczących przemian świadomości artystycznej, a także zmusić do kolejnego przemyślenia definicji sztuki - już nie instytucjonalnej, skoro właśnie Street art z graffiti jako waż-46 nym elementem składowym szczyci się swoją nielegalnością, a więc niezależnością od instytucji sztuki. Street art jest bowiem sztuką samozwańczą.

³³    Z. Bauman, op. cit., s. 149.

³⁴    W czerwcu i lipcu 2007 roku w Muzeum Sztuki w Łodzi pokazano wystawę Bcauti-ful Loscrs. Sztuka współczesna i kultura ulicy przywiezioną przez Amerykanów z Yerba Center for the Arts, San Francisco i Contemporary Arts Center, Cincinnati. Była to świetna dokumentacja wszelkich nielegalnych działań ulicznych.

³⁵    Por. R. Drozdowski, op. cit., s. 108.

Agnieszka Gralińska-Toborek

Agnieszka Rejniak-Majewska

)LE WALKI” I PRZESTRZEŃ DOŚWIADCZENIA - TILTEDARC RICHARDA SERRY

Usunięcie rzeźby Richarda Serry Tilted Arc (Pochylony Łuk) z Fe-deral Plaża w Nowym Yorku w 1989 roku było wydarzeniem na tyle głośnym i dyskutowanym, ze toczący się o nią spór wyraźnie przerósł i przyćmił samą realizację. Dzieło ostatecznie wbrew woli artysty zostało zdementowane, lecz pozostał po nim trwały ślad: liczne polemiki, toni)' rozpraw sądowych oraz szczegółowa dokumentacja sporu, zebrana i opublikowana przez zonę artysty¹. W ten sposób Tilted Arc trwale zapisał się w historii współczesnej sztuki publicznej oraz w debatach na temat miejsca i roli sztukkw przestrzeni współczesnej demokracji². „Zniszczenie" rzeźby, decyzfą*tej samej instytucji publicznej.

1

C. Weycrgraff-Scrra, M. Buskirk, The Destruction of Tilted Arc: Documenls, Cambridge, MA, London, MIT Press, 1991.

2

M. Kammen, Visual Siwek. A History of Art Controocrsies in American Culture, New York, 2006. Pośród kontrowersyjnych realizacji rzeźbiarskich w przestrzeni miejskiej Tilted Arc według tego autora zajmuje wiodące miejsce, jeśli chodzi o długość trwania i intensywność sporu. Zob. też C. Levine, The Paradox of Public Art: Democratic Space, the Avant-Garde, and Richard Serra's 'Tilted Arc', „Philosophy and Geography", vol. 5, nr 1,