CCF20110301001

148 ZYGMUNT SIBIGA

Tak więc między tymi systemami istnieje wyraźna współzależność, np. błędna wymowa często powoduje zmianę znaczeniową wyrazu.

Warto jeszcze przypomnieć, że w języku Polonii jednostki leksykalne są rezultatem procesu adaptacji i derywacji²⁰, tutaj zaś występują indywidualne błędy poszczególnych uczniów, które w toku nauki szkolnej można eliminować.

Podczas hospitacji lekcji zaobserwowaliśmy, że uczniowie, którzy nie znali polskich odpowiedników, z reguły nie odpowiadali na pytania nauczyciela, bądź podawali angielskie nazwy desygnatów z prośbą o zamianę na polskie. Wolno zatem sądzić, że uczniowie rozróżniają przynależność kodową leksemów, chociaż w zeszytach można spotkać nieliczne wyrazy angielskie, np. Christmas, Hallowen, Thanksgiying.

Z kolei w całościach składniowych często przyjmowany jest szyk wyrazów z języka angielkiego, np. Małgorzata jest w domu teraz. Małgorzata is home now.

Z analizowanego materiału wynika, że wiele błędów językowych uczniów pochodzi nie tylko z interferencji, ale także z niewiedzy, braku właściwych nawyków i wzorców czy niedociągnięć dydaktycznych w szkole etnicznej.

²⁰ E. Sękowska, Język zbiorowości polonijnych w krajach anglojęzycznych. Zagadnienia lek-sykalno-slowolwórcze, Warszawa 1994, s. 57.

Danuta Krzyżyk

UMIEJĘTNOŚCI TEKSTOTWÓRCZE I JĘZYKOWE UCZNIÓW W PRACACEI MATURALNYCH Z JĘZYKA

POLSKIEGO

0    jakości wypowiedzi, także maturalnej, decydują między innymi umiejętności tekstotwórcze jej autora, poprawność językowa zredagowanego tekstu, a także funkcjonalny, ze względu na realizowany temat oraz formę, dobór środków językowych. Niestety, coraz większa grupa uczniów ma problemy zwerbalizowaniem swoich myśli, odczuć, spostrzeżeń, z posługiwaniem się językiem ogólnopolskim (zwanym też językiem literackim lub dialektem kulturalnym). Przytoczone w aneksie wypowiedzi maturzystów nie są odosobnione¹. W ten sposób mówi i pisze coraz więcej młodych użytkowników języka. W tworzonych przez nich tekstach odzwierciedlają się tendencje widoczne w języku młodych Polaków, w tym pauperyzację polszczyzny dzieci i młodzieży².

Sporej grupie uczniów często brakuje umiejętności tekstotwórczych³. Z trudem radzą sobie oni z budowaniem dłuższych, logicznie i kompozycyjnie uporządkowanych wypowiedzi. Mają też kłopoty z konsekwentnym przestrzeganiem wyznaczników wybranego wzorca gatunkowego, określeniem preferowanej

1

   W cytowanych wypowiedziach maturzystów - fragmentach wypracowań i przykładach wypowiedzeń niepoprawnych, zachowałam oryginalną pisownię.

2

   Por. także: K. Ożóg, Polszczyzna przełomie XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, Rzeszów 2001; H. Synowiec, Język polski w szkole [w:] Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci pod red. W. Pisarka, Kraków 1999, s. 115-129; H. Synowiec, Stan polszczyzny uczniów na tle przemian kulturowych i cywilizacyjnych [w:'J Język polski jako narzędzie komunikacji we współczesnym świecie pod red. J. Mazura, M. Rzeszutko-Iwan, Lublin 2007, s. 105—114; H. Synowiec, O sytuacji języka ojczystego w zreformowanej szkole [w:] Kompetencje nauczyciela polonisty we współczesnej szkole pod red. E. Bańkowskiej, A. Miko-lajczuk, Warszawa 2006, s. 125—135.

3

   Por. A. Tabisz, Kompetencja tekstotwórcza uczniów na przykładzie rozprawki, Opole 2006; E. Polański, Typy uchybień uczniów w organizacji tekstu wypracowań [w:] Polonistyka zintegrowana pod red. K. Ożoga, J. Pasterskiej, Rzeszów 2000; D. Bartosiewicz, Sprawność tefatotivórcza jako integralny element oceny pisemnych prac maturalnych [w:] Nowa matura a egzamin wstępny z języka polskiego pod red. R. Pawłowskiej, Gdańsk 2001, s. 62-73.