CCF20091007007 (2)

O

F — R„S,

25 000 N.

1.5. WYKRES ROZCIĄGANIA

V

Tak więc dla maszyny, która ma zakresy pracy np. 0 ^ 20 kN, 0    50 kN,

0 h- 100 kN, należy wybrać zakres drugi.

Na rysunku 1.7 przedstawiono schemat maszyny onapędzie mechanicznym. Próbka 1 umieszczona jest w uchwytach 2 i 3. Dolny uchwyt napędzany przekładnią ślimakową 4 przemieszcza się do dołu. Wartość siły rozciągającej w danej chwili próbkę jest przekazywana poprzez układ dźwigniowy 6 do urządzenia rejestrującego 7 działającego podobnie jak w maszynie o napędzie hydraulicznym.    ^

W trakcie próby rozciągania można zarejestrować w układzie siła F-- wydłużenie Al wykres rozciągania. Kształt wykresu zależy od rodzaju materiału. Na rysunku 1.8 przedstawiono typowy wykres rozciągania stali nisko-węglowej. Na początku próby wydłużenie rośnie wprost proporcjonalnie do siły obciążającej, aż do osiągnięcia tzw. granicy proporcjonalności, czyli

<Vo_P = ^ MPa,

to znaczy granicy stosowalności prawa Hooke’a. Wyznaczenie granicy proporcjonalności oraz granicy sprężystości, która jest nieco większa niż granica proporcjonalności, jest możliwe dopiero przy zastosowaniu odpowiednio czułych przyrządów (tensometrów). Powyżej granicy sprężystości występuje tzw. granica plastyczności R_e [patrz definicje i wzory (1.2), (1.2a), (1.2b)]. Na rysunku 1.8 widoczny jest wyraźnie przyrost wydłużenia próbki przy mniej więcej stałej wartości siły F_e. W momencie osiągnięcia granicy plastyczności na polerowanej powierzchni próbki można dostrzec szereg linii przebiegających pod kątem 45° do osi próbki. Są to linie poślizgów cząstek materiału względem siebie, tzw. linie l.ildcrsa. Poślizgi te trwają pewien czas, po czym następuje wzmocnienie materiału. Przy dalszym wzroście siły obciążającej zachodzi znaczne wydłużenie próbki, przy czym widoczny jest wyraźny zanik proporcjonalności między siłą a wydłużeniem.

Po osiągnięciu wartości maksymalnej wartość siły spada. Największa siła F_m, laka występuje w czasie próby, odpowiada wytrzymałości na rozciąganie R_m | p iii definicja i wzór (1.1)]. Po przekroczeniu siły maksymalnej, przy dalszym w/ioitule wydłużenia, w najsłabszym miejscu próbka zaczyna się przewężać, l "iiiniH aę i/w. szyjka i próbka pęka.

l. li aly / występujące w czasie próby rozciągania podzielić przez pole powiei/i lun przekroju początkowego próbki S₀, przyrost zaś długości Al