2910489870

201

BADANIA CZYTELNICTWA

Tak więc: dla ustalenia wpływu książki na czytelnika nie to jest ważniejsze, czy ona się „podoba", ale to, jak kształtuje poglądy czytelnika i jak kieruje jego postępowaniem.

Wydaje mi się, że te dwa braki: niedocenianie wagi struktury klasowej czytelników i przecenianie wagi przypadkowych wypowiedzi •na temat „podobających się“ książek zaważyły ujemnie na wartości badawczej i użytkowej Powszechnej Ankiety Czytelniczej. Zdołałem zapoznać się z maszynopisem opracowanego przez dra Szostkiewicza socjologicznego komentarza wyników ankiety i widzę, iż w rezultacie wydaje on podobny sąd, stwierdzając w zakończeniu, że wyniki badań są niewystarczające, że stawiają tylko problemy, które można powiązać jedynie w drodze socjologicznych badań jakościowych.

Wydaje się jednak, że mimo niewątpliwych niedomagań ankiety nie należy dopuścić do całkowitego zmarnowania włożonych w jej przeprowadzenie wysiłków, że zwłaszcza umiejętnie sporządzone zestawienia dotyczące korelacji oddziaływania różnych środków upowszechniania kultury należałoby opublikować czy w inny sposób wykorzystać w dalszych pracach teoretycznych i praktycznych.

Z prac podjętych na mniejszą skalę i uwieńczonych pozytywnym rezultatem wymienić trzeba zainicjowane przez Biuro Studiów Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP próby ustalenia wymagań, jakim winna odpowiadać lektura dla czytelników najniższego poziomu, czytelników potencjalnych, wprowadzających się mozolnie w kręgi życia kulturalnego, od których odcinał ich krzywdzący ustrój społeczny. Najważniejszym i opublikowanym fragmentem tych prac jest obszerny, umiejętnie i jasno stawiający zagadnienie artykuł I. Jurgielewi-czowej Literatura najłatwiejsza (Wiedza i Życie 1949 nr 3). Niestety, wprowadzenie w życie owych przemyślanych dobrze zaleceń dotychczas szwankuje, co wykracza już poza zakres omawianych w tej chwili spraw badania czytelnictwa.

Jako dodatni przykład pracy badawczej, nie stawiającej sobie wprawdzie wysokich aspiracji w skali krajowej, lecz ściśle związanej z konkretnym warsztatem pracy, popartej długimi obserwacjami, wykazującej specyficzne zainteresowania grup czytelników (np. grupy awansujących społecznie"). — przytoczę opublikowane w rocz-