wyliczamy klirens osmotyczny dla każdej z badanej porcji moczu w trakcie diurezy wodnej, alkoholowej oraz jeśli jest możliwe po przyjęciu 100 ml roztworu 5% i 900 ml roztworu 0,9% NaCl.
Wyniki przedstawić w tabeli.
Przy wzmożonej diurezie w wyniku spadku poziomu ADH we krwi, nerki poza objętością moczu odpowiadającą objętości osocza zawierającego wydalane z moczem substancje, wydalają również nadwyżkę wody. Ta nadwyżka wydalanej z moczem wody nad objętością moczu odpowiadającą klirensowi osmotycznemu nazywana jest klirensem wolnej wody. Obliczamy go ze wzoru:
Im wyższa wartość klirensu wolnej wody, tym większe rozcieńczanie moczu przez nerki. W prawidłowych warunkach ta wartość jest miarą spadku poziomu ADH w surowicy. Należy wyliczyć klirens wolnej wody dla każdej z porcji moczu w diurezie wodnej, alkoholowej oraz jeśli jest to możliwe (otrzymano objętości moczu umożliwiające pomiar ciężaru właściwego moczu) dla diurezy po przyjęciu 100 ml roztworu 5% i 900 ml roztworu 0,9% NaCl. Wyniki przedstawić w tabeli.
Klirens wolnej wody jest także miernikiem czynności zagęszczania moczu przez nerkę. Gdy dochodzi do ujemnego bilansu wodnego i w następstwie do zwiększonego wydzielania ADH i aldosteronu, wówczas objętość wydalonego w ciągu 1 minuty moczu jest znacznie mniejsza niż klirens osmotyczny. Oznacza to, że w danej objętości moczu nerki wydalają znacznie więcej substancji niż znajduje się w takiej samej objętości osocza. Wówczas osmolalność moczu przewyższa osmolalność osocza.
Różnica między objętością wydalonego w ciągu minuty moczu a klirensem osmotycznym (czyli klirens wolnej wody) przybiera wówczas wartość ujemna (jeśli C0Sm>V)
c
h2o
osm
Miernikiem czynności zagęszczającej nerek jest wielkość resorpcji zwrotnej wody w kanalikach nerkowych oznaczona symbolem Tc H20 (klirens wolnej wody z odwróconym znakiem).
Im wyższa ta wartość tym bardziej wzmożona jest sekrecja ADH i zagęszczanie moczu.
W podsumowaniu przedstaw wskaźnik rozcieńczenia moczu (klirens wolnej wody) w funkcji czasu w przebiegu diurezy wodnej, alkoholowej oraz jeśli jest możliwe dla diurezy po przyjęciu 100 ml roztworu 5% i 900 ml roztworu 0,9% NaCl.