DSC00085 (9)

rxvih 1NAC2NOŚC GŁÓWNĄ CECHĄ UTWORU

jtycję socjalną. Być także może — wspominaliśmy już o tym na wstępie naszych rozważań — że niewytłumaczoną sympatię, jaką Ludmir darzy od początku osobę tak śmieszną jak Szambelanowa, należałoby wyjaśnić na sposób dobrze znany z Malwiny, jako „domyślność serca". Ludmir — postać tak pełna życiowej prawdy — okazuje się więc ucieleśnieniem jednego z obiegowych wówczas schematów literackich.

Program literacki, który staje się w Panu Jowialskim przedmiotem swego rodzaju dyskusji, to program powieści sentymentalnej, rozumianej jako specyficzna szansa realizmu. 4

Prooa podsumowania. Zbliżamy się do końca naszych rozważań. Głównym ich celem było wykazanie, że niezwykła wieloznaczność Pana Jowialskiego, która skłaniała wielu badaczy do konstruowania najróżnorodniejszych, niekiedy skrajnie przeciwstawnych interpretacji ujednoznaczniają-cych, jest zamierzoną przez Fredrę cechą konstytutywną sztuki, potrzebną poecie niezbędnie celem sformułowania problematyki, która zadecydowała o oryginalności i randze myślowej utworu. Pan Jowialski to — między innymi, oczy* wiście Ijtó komedia o komedii, próba uprzytomnienia kry-zysowej sytuacji gatunku i ukazania jednef ż możliwych jlróg liścia. .Drogą ta polegałaby na Rozszerzeniu pola ol^erwarji-komediopisarza, na 'szukanTuTpóża śiuduwisktełrr wielkomiejskich salonów"j)ostaci~prostych a barwnych, obdarzonych siłą indywidualnego wyrazu, a wiecT przede,, wszystkim postaci charakterystycznych, takich jak dziwak

~^JowialskL ~----- ^r”~~

Pompcą w odnajdywaniu, a następnie artystycznym portretowaniu takich osób mogłyby stać się — wydaje się sądzić Fredro — metody właściwe ówczesnej powieści, głównie tzw.. sterne^wskieŁ A więc skupienie uwagi me na tym, co w opisywanym modelu ogólne, stanowiące