DSC00211 (3)

S duże przedsiębiorstwo wykazuje jakby naturalną ociężałość w przystosowywaniu się do zmian otoczenia.

I wszystkich funkcji zarządzania szczególne trudne do realizacji są funkcje organizowania i kontroli. Jeżeli chodzi o organizowanie, to z uwagi na duże zróżnicowanie działalności przedsiębiorstwa i duże nieraz terytorialne rozczłonkowanie bardzo trudne jest zapewnienie należytej koordynacji działań poszczególnych zakładów, oddziałów i filii, tak aby ich działalność była harmonijna i aby sobie nie przeszkadzały w realizacji zadań całego przedsiębiorstwa. Z tych samych powodów trudne jest zapewnienie efektywnej kontroli całego przedsiębiorstwa. Tu już nie wystarcza, jak w przedsiębiorstwach małych, kontrola bezpośrednia.

Struktura organizacyjna dużego przedsiębiorstwa jest z konieczności bardziej wieloszczeblowa, zasługując na miano struktury wysmukłej. Dzięki temu unika się namiemej rozpiętości zarządzania przez kierowników i uzyskuje się wyższą ich specjalizację w realizacji działalności kierowniczej. Jednak konieczna wysmukłość struktury organizacyjnej pociąga za sobą niebezpieczeństwa, a mianowicie:

—    „rozstrzelenie” kompetencji i odpowiedzialności,

—    wydłużenie drogi przepływu informacji między szczeblami organizacy-jynmi, powodujące opóźnienie w ich przepływie i niebezpieczeństwo zniekształcenia,

—    groźba autonomizacji celów poszczególnych komórek organizacyjnych,

—    występujący w niższych ogniwach organizacyjnych zanik świadomości zależności między sytuacją przedsiębiorstwa na rynku i jego wynikiem finansowym a pewnością pracy i wysokością wynagrodzeń pracowników*. W zarządzaniu dużymi przedsiębiorstwami można stwierdzić występowanie dwóch sprzecznych kierunków:

1)    centralizacji inicjatywy i decyzji na najwyższych szczeblach struktury organizacyjnej,

2)    decentralizacji inicjatywy i odpowiedzialności, przy czym miarą decen-tralizacjijest zakres decyzji, które mogą podejmować menedżerowie niskich szczebli.

Zwraca się uwagę, że o ile do II wojny światowej dominowała w zarządzaniu dużymi przedsiębiorstwami tendencja centralizacji, to w okresie powojennym w coraz szerszym zakresie występuje, szczególnie w przedsiębiorstwach międzynarodowych, tendencja decentralizacji.

¹ Zob. Molier, op.cU., 1.147