9574065720

sposob efektywnie i z sukcesem przystosować się do zmian demograficznych: jaką bazę należy przygotować przyszłym pokoleniom, kiedy wzrasta ilość emerytów a maleje ilość osób młodych, pracujących?; jakie będzie to miało odzwierciedlenie w przestrzeni miejskiej?

2. Strategie odnowy miast a zmiany demograficzne

W odpowiedzi na zaistniałe problemy generowane przez zmiany demograficzne w miastach europejskich znacznie częściej opracowywane są strategie nastawione na ciągły wzrost, niż podejmujące dyskusję na temat strategii postępowania w polityce miast kurczących się. Na podstawie sprawozdania Komisji Europejskiej: The impact of European demographic trends on region and urban developmenl (2011) przyjęto uważać, że nie ma jednej strategii odnowy miejskiej w Europie, lecz że strategia musi być zróżnicowana i dostosowana do dynamiki miejskiej zmiany, w tym starzenia się populacji. Starzenie się społeczeństwa nie przebiega jednolicie w różnych państwach, regionach, miastach. W jednych z pewnym przyspieszeniem, w innych z opóźnieniem. Czynniki te należy wziąć pod uwagę w regionalnych i lokalnych zasobach w celu ukieninkowaniu ścieżek rozwoju, tak aby proces starzenia się społeczeństwa uczynić katalizatorem zmian w regionalnych i miastach. Trzy zasadnicze strategie odnowy miast europejskich w kontekście zmian demograficznych przedstaw ia poniższa tabela:

Tabela 1. Strategie odnowy miejskie XXI wieku w aspekcie zmian demograficznych
Typologia miast w kontekście zmian demograficznych	Strategie odnow y miast
Miasta dynamiczne pod względem gospodarczym, charakteryzujqce się znacznym wzrostem ludności tr drodze napływu migrantów o zarówno wysokich, jak i niskich kwalifikacjach - miasta dynamiczne	stosowanie właściwych strategii integracji w odniesieniu do młodych i starszych mieszkańców (zmiana sposobu myślenia
Miasla o silnym zapleczu gospodarczym i nierosnącej lub stopniowo rosnącej lub malejącej populacji - miasta stabilne	stworzenie elastycznych strategii miejskich, które będą przystosowane zarówno do młodych jak i starszych mieszkańców oraz do wzrostu, jak i spadku wielkości populacji (elastyczne podejście do środow iska miejskiego).
Miasta charakteryzujące się zloZonymi tendencjami malejącymi, ii' których możliwe jest wystąpienie spadków demograficznych i spowolnienie gospodarcze - m iasta ku rczącc się	skoncentrowanie się na strategiach nowej równowagi i odnowienia podstaw gospodarczych w miastach, przedefiniowanie miasta z uwzględnieniem potrzeb osób starszych (osiągnięcie nowej równowagi na mniejszą skalę).

Źródło:    opracowanie własne na podstawie Miasta przyszłości. Wyzwania, wizje, perspektywy, 2011, Komisja Europejska, s. 17

W miastach kurczących się, w których starzenie się społeczeństwa posiada przyspieszone tempo, po części w związku ze spadkiem populacji, obserw ujemy wzrost ilości pustostanów, likwidację sklepów i biur, to z kolei obniża wartość kapitałową budynków¹. Mniejsza liczba użytkowników infrastruktuiy publicznej może spowodować wzrost kosztów w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Tendencje te prowadzą niejednokrotnie do zamykania szkól, bibliotek itp. Stąd, w kurczących się miastach, istnieje silna potrzeba promowania i opracowywania strategii dotyczących propozy cji rozwiązań w różnych obszarach życia: opieki zdrowotnej, świadczenia usług społecznych, mobilności i transportu, polityki mieszkaniowej i innych elementów infrastruktuiy’ technicznej. Niniejszy artykuł skupia się przede wszystkim na rozwiązaniach doty czących zagadnień przestrzennych.

2.1 Wyzwania odnowy miast kurczących się wobec starzenia się społeczeństwa

W miastach pojaw iają się nowe wyzwania związane z depopulacją i starzeniem się społeczeństwa. Demografowie starzenie się społeczeństwa nazywają demograficznym tsunami, chcąc zwrócić uwagę na rangę i konsekwencje wyzwania przed jakim stoimy. Starzenie się społeczeństwa, jako zjawisko charakterystyczne dla naszy ch czasów, może być przyczyną niepokojącej wizji miast europejskich, ponieważ zostaje zachwiana równowaga w proporcjach gnip społecznych. Coraz więcej jest osób starszych a coraz mniej młodych, co uniemożliwia dążenie miast europejskich do zrównoważonego rozwoju, który jest jednym z priorytetów planowania przestrzennego. Udział osób w wieku 65 lat i powyżej w 2010 roku stanowił 18% populacji, w roku 2030 około 24%, a w roku 2050 przewiduje się, że będzie wynosić 30% populacji europejskiej . Wiele miast proces starzeniu się społeczeństwa i depopulację postrzega wyłącznie jako problem skutkujący m.in. większą liczbą pustostanów, coraz mniejszym funduszem publicznym przeznaczonym na infrastrukturę i usług (wzrasta koszt na użytkownika), utratą inwestorów zniechęconych inwestowaniem na terenach kurczących się, a tym samym „nierozwojowych” oraz zwiększającą się populacją ludzi starszych, którzy potrzebują specjalnych udogodnień w miastach. Istnieje jednak szersze spojrzenie na zachodzące zmiany, uznające je jako szansę, bądź „pretekst" do rozwoju miasta. Przykładem może być koncepcja „srebrnej

Eurostat. Demography report 2010 Older,

1

numerous anddiverse Europeans. 2011. Komisja Europejska.