DSCN6728 (Kopiowanie)

177

177

sposobem dostosowania się do zmian temperatury iest hibernacja (sen zimowy) iestywacia (sen

dochodzących do -70°C potrafią żyć organizmy. Do takich gatunków należą między innymi niedźwiedzie polarne, które przed zimnem ochrania gruba warstwa tłuszczu. Poza tym aby przeżyć w tych warunkach trzeba charakteryzować się małą zawartością wody w organizmie. Innym

letni). Stosunkowo najmniejsze wahania temperatury zachodzą w wodzie, jednakże i tu może nawet dochodzić do wrzenia (temperaturę 100°C ma woda niektórych gejzerów). Największą stabilnością cieplną charakteryzują się morza i oceany; w wodach śródlądowych wahania temperatury są większe;

- ciśnienie, którego działanie ograniczające można dostrzec głównie w przypadku ciśnienia hydrostatycznego (czyli ciśnienia słupa wody - ciśnienie atmosferyczne nie wykazuje właściwości ograniczających). Im większa głębokość w oceanie, tym większe ciśnienie. Powoduje to, że gatunki żyjące na dużych głębokościach musiały przystosować się poprzez zwiększenie ciśnienia wewnątrz ich ciała, co jednak sprawia, że nie są one w stanie żyć nigdzie indziej poza swoim środowiskiem;

się z 78% azotu, 21 % tlenu i 0,03% dwutlenku węgla. W środowisku lądowym

ilość poszczególnych gazów jest w zasadzie stała. Zmienia się ona w środowisku wodnym, a zależy to od temperatury, zasolenia, rozpuszczalności i ciśnienia. Azot na przykład rozpuszcza się w wodzie znacznie gorzej niż tlen. Tlen natomiast jest mniej rozpuszczalny niż dwutlenek węgla. Wraz ze wzrostem temperatury spada rozpuszczalność gazów. Gazy zawarte w wodzie mogą pochodzić z atmosfery lub mogą być wytworzone przez organizmy żyjące w środowisku wodnym.

Jak wiadomo każdy gatunek ma inne potrzeby życiowe, ale środowisko życia czasami ulega zmianie. Dostosowanie się organizmu do tych zmian nazywamy tolerancją ekologiczną. Dany gatunek jest w stanie żyć w określonym zakresie czynników, zwanym zakresem tolerancji. Jest on wyznaczony przez dwa skrajne punkty, oznaczające wartość progową przeżycia organizmu. Są to minimum (oznaczające dolny punkt krytyczny) i maksimum (oznaczające górny punkt krytyczny). Przedział, w którym organizm ma najlepsze warunki rozwoju nazywamy optimum życiowym.

Istnieją dwa podstawowe prawa opisujące tolerancję osobników na dany czynnik. Są to: prawo minimum Liebiga i prawo tolerancji Shelforda.

Prawo minimum Liebiga: każdy czynnik, którego jest najmniej, działa ograniczająco na dany organizm, np. wzrost rośliny może być ograniczony przez niedobór światła, a rozwój zwierzęcia przez niedobór wody.

Prawo tolerancji Shelforda: nadmiar jak i niedobór niektórych czynników może działać ograniczająco. Prawo to jest poszerzone przez reguły pomocnicze:

- tolerancja na jeden czynnik zmienia się w zależności od tego, ile czynników w sumie działa w tym czasie;

~ tolerancja organizmów może być różna w odniesieniu do różnych czynników środowiska;

| najszerzej rozprzestrzenione są organizmy o najszerszym zakresie tolerancji w stosunku do wszystkich czynników;

•np. światła) i wąski w stosunku do drugiego (np. temperatury).

~ w przypadku, gdy jeden czynnik sprawia, że warunki środowiska nie są optymalne dla organizmu, to jego tolerancja również w stosunku do pozostałych czynników może być obniżona. Tolerancja różnych organizmów w stosunku do tego samego czynnika nie musi być jednako-B| Jedne gatunki mogą posiadać szeroki zakres tolerancji w stosunku do jednego czynnika, a inne •ąiki. Podobnie nawet ten sam gatunek może mieć szeroki zakres w stosunku do jednego czynnika