DSCN4425

¹    H \ I MIG RA< Vl\.\ I POLSKIE OŚRODKI KMI

^P*'*^łM pocąc emigracyjną można podzielić na cztery ciapy czasowe, wydzielone z powodu specyficznych warunków życia literackiego poza granicaiiii kraju

|

mnwamm

1946-1950 te l.n.i to kiyzys poezji emigracyjnej, mimo iż w 1946. biorąc pod uwagę kolejne lata. ukazało sic najwięcej zbiorów - aż 55 Do głosu doszli poeci eksperymentalni, awangardowi Wielu twórców. zmuszonych koniecznością zarabiania na clikb w obcym państwie, porzuciło literaturę i zajęło się całkiem inną działalnością Na szczęście kilkoro z nich pozostało wiernym swojej początkowej drodze (poeci Jan Lechoń. Kazimierz Wierzyński. Józef Lobodowski. Jan Rostworowski i wielu iniwch)

1951-1956 - lo pięciolecie jest wypełnione nowymi tomikami Jana Lechonia    rt'/uwiel9l6-l953 Londyn 1954). Kazimierza Wierzyńskiego iSuuknt

/v «.&■«>*. Nowy Jork 1954). Czesława Miłosza {Zdobycie wlailzy 1953*. Światło dzienne 195.1). Jo/cla Lobodowskiego (f 'izm zadZtunumych 1954). Bronisław; l*rz\ luskieeo tSrrt>A o malarstwie. Londyn 1951). Józefa Bujnowskiego. Stanisława Młodożeńca

Poeci powoli aklim.uy/ują się w nowym środowisku i wracają do pracy twórczej Stają się coraz mocmejst. tym bardziej, że popiera kii niedawny inzywodca Żngarystów Czesław Miłosz, który podejmuje ciężką decyzję o pozoslaniu na emigracji.

_ >

r

u

pi

r

6

r

•rc

r

La

I.A

|P

F i" P

1957-1968 ten okres rozpoczyna się od decyzji, czy podporządkować się uchwale zakazującej druku w prasie krajowej, wydanej przez założony w 1945 w Londynie Związek Pisarzy Polskich na Obczyźnie, czy też dalej publikować swoje dzieła, lecz sprzeciwić się regule. Część emigrantów wróciła do kraju Rynek uzupełniły nowe zbtory. w których coraz bardziej zaczął przeważać awangardowy min. a ginąć /aiys poezji emigracyjnej, obecny w tematach o tęsknocie za kiąjetn. o niemożności przystosowania się do nowej sytuacjo społeczno-politycznej

y Polskich. va Gliwy. o kilkaset nakierował

Swoje tomiki wydali między innymi Czesław Miłosz (zbiory Kroi Popiel / 1961. Gucio rimnu/Hr z 1965. Wtdzenm iumI zatoką Son Francisco z 1968) czy Wacław Iwaniuk (tomikiMilczenia z1959. H'ybór wierszy z 1965. ( icnun tzas z 1968).

ł%9-!9$I - ostatni etap współczesnej poezji emigracyjnej zaczął się luz po wydaizeniachMarca' 6S. gdy w Polsce zaczęły narastać tendencje antysemickie, szerzyła stę propaganda antyżydowska, a tuz przed Grudniem 1970 roku. gdy zaczęły się masowe protesty wykorzystywanych przez władze PRl.-u robotników Nic dziwi więc fakt. iż te motywy często występują w twórczości emigracyjnych twórców i dominują nad poetyką awangardową Poeci chcieli wypowiedzieć się na temat wydarzeń w kraju (Kazimierz Wierzyński wydaje na przykład tom Czarny polonez (1968) - dowód frustracji Polską czasów Gomułki i wyrażającym niechęć z powodu braku praworządności. Aleksander Wat tomik ( 'lemne świeck/ló oraz Móf wiek Pamiętnik mówiony, a Wacław Iwaniuk l ustro oraz ,V«*w V) _Cyęść z nich wyjechała htap kończy wybuch stanu wojennego, gdy wielu poetów, między innymi Stanisław Barańczak. Adam Zagajewski decydują się opuścić ojczyznę

Podobnie jak poezję, tak/c emigracyjną prozę współczesną można podzielić na cztery etapy

1946-1950 - tuż po zakończeniu II wojny światowej miało miejsce wiele debiutów literackich Swoje książki na emigracji wydali między innymi Mana Kuncewiczowa {Zmowa nieobecnych z 1946) oraz Sergiusz Piasecki (jego trylogia o środowisku przestępczym Mińska Litewskiego w lalach 1918-1919: Jabłuszko, S iki me do nom zbawienia i Spojrzę ja w okno. wydana w Rzymie w latach 1946-1947).

dzienna, órczości . kwartalnik sma emigracji ńć

zy Polskich na

znc. haid/o nc

leżało

edzy

Klęk.

Rozwijała się także twórczość społeczno polityczna (Włodzimierz Bączkowski), wspomnieniowa (;V« nieludzkie/ ziemi Józela Czapskiego, wspomnienia Beaty Obenynskiej. Hanny Ordonówny, wspomnienia obozowe Gustawa Morcinka. Usty sp.nlmorwy. Im,kie sa,thhrzi. Dziewczyna z ( homps-Uysces ,*az Us,y= _# m>n%aRz\mu)orazicportaż(Melchior Wańkowicz)    vowa skąd

Polskie środowisko emigracyjne podzieliło się na łych, kiórzy powoli aklimałyzownli się w nowej rzeczywistości, znaleźli pracę t znajomych oraz na tych. or - malej którzy zdecydowali wrócić do kraju    ^w Londynię,

iem Wolna

1951-1967 - proza polska, zwłaszcza opowiadania, zaczęła się rozwijać na emigracji dopiero około sześć lal po zakończeniu II wojny światowej, gdy pozostający na obczyźnie pisarze zaczęli ponownie sięgać po pióro, by wyrazić swoje niepokoje czy potrzeby.

To w lyin czasie, w powieści dokumentalnej zawierającej przejmujące wspomnienia z lagru Inny świat < 1951), w Dzienniku pisanym nocą oraz w zbiorze Skrzydła ołtarza (1960) objawił się talent narracyjny trzydziestoletniego zaledwie (iuslawn Herlinga - Grudzińskiego, który od momentu zakończenia wojny /.decydował się na polilyczną emigrację (przebywał między innymi w Londynie, w Paryżu, w Monachium, w Neapolu) i był tłumaczony na wiele języków

Początek II połowy XX wieku lo także czas dcbiulów (pierwszy utwór - Baski; i Mai _s ■ wydaje była więźniarka obozów koncentracyjnych Zołia Romanow iczowa) oraz wzrostu popularności niektórych prozaików. Rozgłos zyskują utwory: Zoili Kossak-Szczuckicj 1‘rzymieize oraz/ł/ogr«/<mtonu winę z 1952 roku. dwie kontrowersyjne powieści mieszkającego w Argentynie Witolda Gombrowicza. lians-Atlantyk /. 1953 loku oraz 1‘onmnraHa z 1960. Dolina hu ordZ-Z/newolony umysł Czesława Miłosza, czy Uśnik Marii Kuncewiczowej z 1958, Ziele na ł/w/cm-Mclchiota Wańkowicza. Dro^a donikąd Józefa Mackiewicza, czy Sprawa Józefa Mosia lici mmii Naglcrowej, traktująca o losach polskich zesłańców u¹ głąb ZSRR.

Nic znaczy to jednak, ze wystarczyło wyjechać na emigrację i napisać książkę, a juz tłum ustawiał się w kolejkach W księgarni Przy kładem takiej pomyłki środowiska emigracyjnego, które nie zauważyło wariościowej książki, jest Daleko. Albo Jeszcze Dalej - d/iclo Jerzego Jachimka - pisarza żyjącego z piętnem więźnia lagrów Nie dość. ze nie mógł on wydać swojej przejmującej powieści w kraju, to jeszcze me uzyskał pomocy od kierujących oficynami emigracyjnymi (między innymi od Jerzego Giedrojcia) Na oficjalną publikację swojego dzielą czekał aż do . 2006 roku*

iie ogromnej •literackiego kresie 1943-

Dd 1948

1968-1981 po wydarzeniach marcowych i antysemickiej nagonce władz grono emigrantów politycznych znacznie się powiększyło Do rodaków na    światowej, a

uchodźstwie dołączyło wiciu prozaików żydowskiego pochodzenia, między innymi Stanisław Wygodzi (zamieszkał w Izraela, gdzie w 1992 roku zmarł), Henryk *,iążkowych l Grynberg (wybrał USA). Włodzimierz Odojcwski (Osiadł w Niemczech Zachodnich, gilzie został szefem działu kulturalno-liletackiego Radia Wolna huiopa i zbieranie •kończył między innymi utwór Zasypie w s/yslko zawieje). Swoj'e utwory wydali także Jozef Mackrcu tez {lewo wolna). Marek Hlasko. I.copttlil Tyrmand. Jó/cl Wittlm. Stefan Kisielewski, który jako Tomasz. Staliuski wydał w Paryżu Romans zimowy, Cienie w pieczarze. Śledztwo. stając się pomostem między literaturą krajową a emigracyjną.

Po 1981 - po wybuchu stanu wojennego prozaicy coraz częściej decydowali się na wysyłanie rękopisów swoich utworów do zagranicznych oficyn wydawmc/ych.. ponieważ w Polsce mc mmli szans na publikację. Ważnych książek na emigracji ukazało się niewiele (np. Kazimierz Brandys i jego Sztuka kotiierwH.ii/ 1990. Zygmui.il Haiipi i Szpica, 1989. Czesław Miłosz i Rok myśliwego, 1983).

Witolda

akowskiego.

Po wybuchu II wojny światowej wielu pohkich twórców wyjechało z kraju i zaczęło organizować na uchodźstwie życie kulturalne

Głównymi ośrodkami. skupiającymi artystów, były Paryż i Londyn Nie znaczy to jednak. Ze prozaicy, poeci i dramaturdzy jeździli tylko do tych dwóch miast Niektot/.y wybierali bardziej egzoty c/ne miejsca, takiej jak Argentyna czy Meksyk.

wdowi

torysa

jnesa

Kurnhama Nicołt l hiaromoiuc. i mua l torana. i nomasa .> t nom, jcannc riciscii. /\tuiui«t kocmicio. (>sipa Mandcls/iama. Gcorgc*a Orwella. Andricja Sacltarowa. Olgi Schcrcr-Virskicj. Igna/ia Stlonc'a. Weil)

l. uiłic KiwupuiM,. uidrć Mulraus. Andneia Sintawskiego. Simone

krąg współtworzących ją ludzi nastawił się po roku 1956 na współpracę z otoczeniem opozycyjnym w PRL-u

I_I_i_I_I_I_1_!_I T" 1_I I-r~r