Giddens105

Socjologia: definicja i kilka uwag wstępnych

Socjologia pojawiła się, gdy ludzie unoszeni nurtem pierw] szych zmian, jukie przyniosły „dwie wielkie rewolucje” w El ropie. zaczęli się zastanawiać nad okolicznościami ic| wystąpieniu oraz możliwymi konsekwencjami. Oczywiści* nudno jednoznacznie określić /rodła jakiejkolwiek naukij Możemy wszakże wskazać wyraźna ciągłość myśli społccz] nej, począwszy od połowy XVIII wieku przez późniejsza okresy Klimat idei przyczyniających się do uformowani! socjologii rzeczywiście w pewnej mierze dopomogl w poji wicniu się procesów podwójnej rewolucji.

Czym właściwie jest socjologia .'Zacznę od banału. Socjl logia zajmuje się badaniem społeczeństw ludzkich. Pojęci społeczeństwu można jednuk określić tylko bardzo ogólni* l)o społeczeństw zaliczamy bowiem mc tylko kraje uprzemj slowione, ule również, wielkie imperia agrarne (jak Cesarstw*; Rzymskie i dawne Chiny) oraz — nu drugim końcu skali małe wspólnoty plemienne, które mogi| liczyć bardzo mewi* lu członków.

Społeczeństwo jest zbiorem lub systemem /.instytucje nulizowanych sjx>sobów postępowania, Mównic o ../insij iuc|onahz*)wanych" lormuch działań sjMiłccznych. mamy iu myśli typy przekonuń i zachowań, które pojuwioju się i powtu-r/ttju. lub posługując się terminologia nowoczesnej teorii sj łec/.ncj sa społecznie reprodukowane, w' przeciągu] długiego czasu na dużym obszarze. Doskonałym przykładem takiej formy czynności zinstytucjonalizowanej, czyli instyiu- I cji, jest język, stanowiący fundament życia społecznego. Każdy mówi językiem, którego nikt. jakojednostka, nie stworzył, choć wszyscy używamy języku twórczo. Wiele innych aspektów życia społecznego może również ulegać instytucjonalizacji. czyli stawać się powszechnie przyjętymi praktykami.

Moic w rozpoznawalnie podobnych lennach irwajij prze/ pnkoleniii Dlatego mówimy o instytucjach ekonomicznych, politycznych Itd. Zauważmy. że takie użycie pojęcia „instyiu* c|.r różni sic od zastosowania lego samego słowa w języku poioc/.nymjakc*bliskoznuc/ncgo dla organizacji czy zakładu. jHłdc/as kiedy instytucji! nazywamy np. więzienie albo s/pnal.

Powyższe uwagi pomagam wyjaśnić, juk należy rozumieć icrnirn „społeczeństwo", nic możemy jednak na tym poprze->t.ić Społeczeństwo jest wspólnym przedmiotem badań socjologii t innych nauk społecznych. Cechu wyróżniająca socjo logu jest zainteresowanie głównie formami społeczeństwu, które pojuwiły się w wyniku „dwóch wielkich rewolucji" S;i 10 tórmy zaawansowane przemysłowo rozwinięte gospodarczo kraje Zachodu oraz liuropy Wschodniej i Japonia ale również wiele innych społeczeństw na całym święcie, które dołączyły do nich w XX wieku. Źuden porządek społeczny w nowoczesnym święcie nic oparł się bowiem siłom wyzwolonym przez „dwie wielkie rewolucje'' Chcę bardzo wyraźnie podkreślić, ze społeczeństw „zaawansowanych" mc można traktować w izolacji od reszty świata lub od społeczeństw poprzedzających je w historii, choć lak właśnie czym znaczna część socjologii.

W świetle tych zastrzeżeń można zaproponować następującą definicję: socjologia jest nauka społeczna, której głównym przedmiotem badań su instytucje społeczne zapoczątkowane przez przekształcenia przemysłowe w ciągu ostatnich dwóch lub trzech stuleci. Należy zwrócić uwagę nu brak ścisłego rozgraniczenia pomiędzy socjologia a innymi dziedzinami intelektualnego podejścia w naukach społecznych, Nie ma /reszta potrzeby takiego rozgraniczenia. Nickló-iv problemy teorii s|>ołcc/ncj_t związane z koneeptunli/acju zachowań człowieka i jego instytucji, su wspólnym przedmio-leni zainteresowania wszystkich nauk społecznych Przypisy