IMAG0132

b. Rola i znaczenie umów międzynarodowych w zakresie ochrony zabytków

Ratyfikowane i opublikowane w Dzienniku Ustaw RP umowy międzynarodowe należą do źródeł prawa powszechnie obowiązującego (art. 87 ust. 1 Konstytucji RP), co oznacza, że stają się źródłem praw i obowiązków konkretnych adresatów w krajowym porządku prawnym. Obowiązek ich przestrzegania dotyczy zarówno wszystkich organów administracji publicznej, jak i obywateli. Ratyfikowane umowy międzynarodowe, w tym w szczególności Konwencje UNESCO oraz Rady Europy w dziedzinie kultury, wskazują cele i zadania, do realizacji których zostaliśmy zobowiązani wobec całej społeczności międzynarodowej. Determinują one w związku z tym kierunki działań podejmowanych przez administrację w ramach Krajowego Programu. Podstawowe znaczenie dla formułowania celów i kierunków działania w ochronie zabytków mają ratyfikowane przez Polskę konwencje międzynarodowe, dotyczące zarówno ochrony zabytków ruchomych, jak i nieruchomych. Wśród Konwencji UNESCO są to:

Konwencja o ochronie dóbr kultury w razie konfliktu zbrojnego (tzw. Konwencja Haska) wraz z I Protokołem (1954)¹' i II Protokół (1999)ⁿ,

-    Konwencja dotyczgca środków zmierzających do zakazu i zapobiegania nielegalnemu przywozowi, wywozowi i przenoszeniu własności dóbr kultury (1970)'*,

-    Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego (1972)™,

-    Konwencja UNESCO w sprawie ochrony kulturowego dziedzictwa niematerialnego (2003)™, Konwencja UNESCO w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego (2005)'¹.

Do ratyfikowanych Konwencji Rady Europy należą:

-    Europejska Konwencja o ochronie dziedzictwa archeologicznego (La Valetta, 1992)™,

-    Konwencja o ochronie dziedzictwa architektonicznego Europy (Grenada, 1985)™,

-    Europejska Konwencja Krajobrazowa (Florencja, 2000)²⁰.

Aktualnym wyzwaniem administracji jest ocena efektywności wdrożenia poszczególnych obowiązków wynikających z niniejszych Konwencji do polskiego porządku prawnego. W szczególności bardzo poważne wątpliwości budzi sposób ochrony zabytków ruchomych, zwłaszcza w świetle Konwencji Haskiej (1954), która wymaga podejmowania określonych działań inwentaryzacyjnych oraz przygotowywania planów ochrony na wypadek konfliktu zbrojnego oraz Konwencji w sprawie środków zmierzających do zakazu i zapobiegania nielegalnemu przywozowi, wywozowi i przenoszeniu własności

¹²    Dz. U. z 1957 r. Nr 46, poz. 212.

¹³    Dz. U. z 2012 r„ poz. 248.

¹⁴    Dz. U. z 1974 r. Nr 20, poz. 106.

¹⁵    Dz. U. z 1976 r. Nr 32, poz. 190.

¹⁶    Dz. U. z 2011 r. Nr 172, poz. 1018

¹⁷    Dz. U. z 2007 r. Nr 215, poz. 1585

¹⁸    Dz. U. z 1996 r. Nr 120, poz. 564.

¹⁹    Dz. U. z 2012 r„ poz. 210.

²⁰    Dz. U. z 2006 r. Nr 14, poz. 98.

91