- 12 —
Matka. — Wiesz sam, i rzeczą jest najprostszą w świecie I tak to bywa wciąż — że, co się rodzi Przechodzić musi przez śmierć w nicość trze clę,
W wieczność.....
IIaulft. — Wiem, Pani : tak, to tak przechodzi!. .
Matka. — Więc, czemuż rzeczy nłchrać jak są one
Zwyczajne, czemu zdawać się ma dziwnćm ? Hamlkt. — Zdawać.’... O! Pani — to nic jest zmyślone
Czarnym kolorem płaszcza, ruchem sztywnym, Wzdychaniem, które silę pluć oznacza, bladości) cery, dużym lez potokiem j Z calg icli formę, modę i urokiem Który się zdawać może... że rozpacza.
Me— to mię wszystko najniiiićj nie wyraża Właśnie, i z szlaka wygrać la jest to stanie Właśnie, iż często udać się to zdarza (Idy to, co cierpię ja, jest nad udanie...
— Kiedy tak, w pierwszym zaraz akcie i w drugiej scenie a więc dobrze jeszcze przed ucieczką do aktorów i sceny) zasiania się już Hamlet przed oną radą matki ażeby brać rzeczy jak są one, naturalnie i po prostu i niewdać się w patetyczne smutki; królowa odrzuca się na stanowisko przypuszczające drammę w życiu i próbuje do ila ta celom jej posłuży mówiąc:
— Że Hamlet ojca plącze, jest przykładnie,
Bardzo przykładnie, owszem, bardzo ładnie...
Na tym to przykładzie krótkim o ile tego wymaga zakres pisma, ale w którym brzmią główne tony o przeprowadzonej sztuce w tycie świadczące; zamykamy nasz okres temuż poglądowi na sztukę poświęcony i należny, a przechodzimy do uważania onejże w obec Religii.
IV
Kiedy niedawno zmarła Rachel, która była wielką artystką drammalyczną, znalazła już się na
południu lalenlu swego i w Podzdamie grała przed złożoną z królów publicznością; zdarzyło się, iż. po najpomyślniejszem z tych przedstawień skoro się udała na spoczynek, uczuła była jakoby rękę wielką tłoczącą jej pierś na sposób w jaki się pędzącego w biegu zatrzymuje... i usłyszała była
głos : a tu koniec twój — tu skonasz t.....» I zdało
się jej było iż obejrzała się za głosem patrząc gdzie skonać ma — gdzie jest jej koniec?
— Ale zobaczyła tylko czworoboczną izbę, wapnem prostem bieloną, pustą i zdało się jej że nic w tćj tak pospolitej izbie niema.
— A patrząc, patrząc, dłużej kiedy dziwowała się
onćj wielkiej prostocie miejsca tego — dostrzegła jeszcze klęeznik i dostrzegła postać klęczącą, ta zaś była jakoby posąg którego niemożna było widzieć twarzy lecz który na wejrzenie przypominał statuę Polymnij z Louvru..... Dzienników wiele powta
rzało zdarzenie to, które słynna aktorka opowiadała była bliskim swoim ale nikt snu owego nie tłómaczył. Jest on jednakże wielce jasny... Każdy aktór wchodząc do celi Kameduły przed podobnym klęcznikiem powiedzieć sobie może z onym głosem tajemnym : « tu, koniec twój... o
— Jakoż, w obec Religii sztuka samoistność swą tracąc wstępuje już w porządek potęgi wyższej życia gdzie o tyle tylko żywa jest sobie, o ile litery światłem staje się o ile kona sobie a najjaśniejszym• tajemnicom wiary objawionej jako uwidomiającc ciało, postać i forma posługuje (’). Ołtarz już kresem jest samoistnego sztuki bytu i jeżeli w sztuce
’*) Pieśń społeczna, karla: xi, wiersz : 21, 22, 23, 24.