IMG75 (2)

Uewellyn-Jones, 1992). Te osoby, które pozbywają się przyjętego już pokarmu wymiotując lub przyjmując środki przeczyszczające, zwykle również trzymają te zachowania w tajemnicy.

Każda z uczestniczek, kiedy przychodziła na posiedzenie eksperymentalne, spotykała czekającą także na eksperyment inną „uczestniczkę”; w rzeczywistości była to pomocnica eksperymentatora. Eksperymentator witał obie, a następnie mówił im, że mają wziąć udział w wywiadzie. Na każdym posiedzeniu eksperymentalnym u uczestniczącej w nim studentki wytwarzano przekonanie, że losowo przydzielono jej rolę albo osoby przeprowadzającej wywiad, albo osoby udzielającej wywiadu. W rzeczywistości sytuację tę zaaranżowano zawczasu w taki sposób, że uczestniczka zawsze udzielała wywiadu, a osoba będąca pomocnikiem eksperymentatora zawsze przeprowadzała wywiad.

Eksperymentator następnie wyjaśniał, że osoba udzielająca wywiadu zostanie poproszona, żeby w jego trakcie odgrywała rolę kogoś innego, kto albo ma zaburzenia odżywiania się, albo ich nie ma. Role te użyto do operacjonalizacji widoczności piętna. Przyjęto, że te uczestniczki, którym przydzielono rolę osób z zaburzeniami odżywiania się, i u których rzeczywiście występowały te zaburzenia, miały piętno „widoczne”. Te uczestniczki, które w rzeczywistości wykazywały zaburzenia odżywiania się, i którym polecono odgrywać rolę osób nie cierpiących na takie zaburzenia, uznano za mające piętno „ukryte". Celem tego sposobu podejścia, opartego na odgrywaniu ról, było to, żeby pozwolić uczestniczkom eksperymentu mieć doświadczenie psychiczne ukrywania lub ujawniania szczegółów dotyczących ich zaburzeń odżywiania się, ale przy tyra uniknąć wywoływania w nich poczucia, że są zmuszane do wyjawiania informacji o sobie, które wolałyby trzymać w ukryciu. Aby wyjaśnić, co dokładnie oznacza w tym kontekście termin „zaburzenia odżywiania się", eksperymentator czytał na głos krótkie teksty opisujące osoby z zaburzeniami odżywiania i osoby nie wykazujące takich zaburzeń. „Profil zaburzeń odżywiania się" brzmiał następująco:

Ludzie z zaburzeniami odżywiania się, takimi jak anoreksja nerwowa lub bulimia nerwowa, charakteryzują się na ogół zachowaniami obsesyjno-kompulsywnymi w odniesieniu do pożywienia i do swego ciała. Niektóre typowe zachowania, jakie mogą om przejawiać, to ćwiczenie kilka godzin dziennie, regulowanie ilości przyjmowanych co dzień kalorii, odmawianie jedzenia nawet wtedy, gdy są głodni, lub nadmierne objadanie się, i następnie pozbywanie się przyjętych substancji odżywczych przez wymiotowanie, ożywanie środków przeczyszczających lub ćwiczenie bez umiani”.

„Profil braku zaburzeń odżywiania się" przedstawiał się następująco:

Ludzie, którzy me mają zaburzeń odżywiania się, na ogół jedzą po to, żeby się posilić, jedzenie sprawia im przyjemność, a jeśli ćwiczą, robią to w celu prowadzenia zdrowego stylu życia.

Uczestniczkom eksperymentu mówiono, ze osoba przeprowadzająca wywiad nie wie w tym czasie, czy grają one jakąś rolę, czy nie. Uczestniczki sądziły więc, że będzie ona przekonana, iż mają one zaburzenia odżywiania lub ich nie mają, w zależności od tego, laką rolę przydzielono im do odegrania. Rzeczywiście, kobieta będąca pomocą

Ukryta MMity ukrytego piętn*

eksperymentatora, która odgrywała rolę osoby przeprowadzającej wywiad, w trakcie wywiadu nie była poinformowana o tym, czy dana uczestniczka należy do grupy osób z zaburzeniami odżywiania, ani o tym, jaką rolę przydzielono jej do odegrania - chociaż przydział roli wkrótce stawał się oczywisty, kiedy zaczynała ona odpowiadać na pytania.

Wywiad zaczynał się od kilku neutralnych pytań (na przykład: „Opowiedz mi, co robisz co dzień rano, od chwili gdy się budzisz, do wyjścia na zajęcia”, „Co dotychczas podoba ci się najbardziej na studiach?”). W miarę kontynuowania wywiadu pytania w coraz większym stopniu dotyczyły piętna uczestniczki. Oto przykłady tych pytań: „Czy ktoś (na przykład przyjaciółki, współlokatorki, rodzina) mówił ci kiedyś, ze ćwiczysz za dużo? - Jeśli tak, jak zwykle odpowiadasz?", „Czy ktoś (na przykład przyjaciółki, współlokatorki, rodzina) mówił ci kiedyś, ze masz dziwny sposób odżywiania się?”

Po tym odgrywaniu roli proszono uczestniczki, żeby odpowiedziały - tyra razem zgodnie z prawdą (tzn. już nie trzymając się swej roli) - na pytania zawarte w narzędziach samoopisowych, dotyczące ich procesów myślowych w czasie wywiadu. Każdą uczestniczkę, która wypełniła te kwestionariusze, pytano o jej podejrzenia dotyczące badania, a następnie informowano ją szczegółowo o celu i sposobie przeprowadzenia eksperymentu. Tym osobom, które doznały przykrości w związku z tematem łub ze swymi aktualnymi problemami dotyczącymi zaburzeń odżywiania się (a takich osób było kilka), poświęcono specjalną uwagę i udzielono dodatkowych informacji, a w razie potrzeby kierowano je do poradni i na leczenie zaburzeń odżywiania.

Procedura w badaniu 1 i w badaniu 2 była taka sama, z wyjątkiem tego, że w badaniu 2 po wywiadzie uczestniczki zbadano skomputeryzowanym narzędziem typu testu Stroopa (Stroop, 1935). Zostało ono zaadaptowane w taki sposób, że mierzyło dostępność myśli związanych z piętnem (zob. Wegner, Erber, 1992; Wegner i in., 1993). Na początku tego zadania uczestniczki siadały przed monitorem komputera, na którym czytały instrukcje, żeby reagować szybko i bezbłędnie na szereg słów, wskazując przez naciśnięcie jednego z klawiszy na klawiaturze, czy dane słowo pojawiło się na ekranie w kolorze czerwonym, czy niebieskim. Niektóre z tych słów były związane z zaburzeniami odżywiania (na przykład „zwiotczały”, „uda”, „dieta”), lecz większość była neutralna (na przykład „ptak”, „samochód”, „radio”). Przed pojawieniem się każdego słowa, na ekranie ukazywała się albo liczba dwucyfrowa (niskie obciążenie poznawcze), albo liczba siedmiocyfrowa (wysokie obciążenie poznawcze). Uczestniczki poinstruowano, żeby utrzymały tę liczbę w pamięci przez czas rozpoznawania barwy następującego po niej słowa. Po zidentyfikowaniu tej barwy miały powtórzyć zapamiętaną liczbę, nagrywając ją na magnetofonie.

Wyniki tych dwóch badań dają pewne wyobrażenie o konsekwencjach posiadania możliwego do ukrycia piętna. W sumie wyniki te sugerują, że gdy ludzie starają się ukryć swoje piętno przed innymi, wówczas w ich umyśle dzieje się znacznie więcej, niż moglibyśmy oczekiwać. Po pierwsze, w obu badaniach te kobiety, których piętno było ukryte (miały zaburzenia odżywiania się, ale odgrywały rolę osoby niemającej takich zaburzeń), informowały o największym tłumieniu myśli o swoich zaburzeniach odżywiania. Tak więc, na poziomie podstawowego samoopisu, uczestniczki potwier-