IMG76 (2)

dzih stosowanie tłumienia myśli jako strategii ukrywania piętna. Osoby z ukrytym piętnem relacjonowały także w obu badaniach wyższe poziomy natarczywych myśli

0    zaburzeniach odżywiania się, niż uczestniczki w innych warunkach eksperymentalnych. Tak więc uzyskaliśmy dane przemawiające za poglądem, że te same warunki, które powodują tłumienie, prowadzą takie do wtargnięć tłumionych myśli. Jest interesujące, że te uczestniczki, które ukrywały swoje piętno, wykazywały większe tłumienie i więcej wtargnięć niż te, które aktywnie odgrywały rolę kogoś z piętnem

1    utrzymywały, że mają to piętno. Wyniki te potwierdzają trafność interpretowania procesów utrzymywania w tajemnicy możliwego do ukrycia piętna jako podobnych do procesów zachowania sekretu (Lane, Wegner, 1995). Wydawałoby się, że osoby z możliwymi do ukrycia piętnami są nękane przez problemy z kontrolą umysłową.

H

Zadanie typu testu Stroopa zastosowane w badaniu 2 potwierdziło ten pogląd. Przypominamy, że zadaniem tym posłużyliśmy się oczekując, że pozwoli ono wykryć niedające się kontrolować przejawy głębokiej aktywacji myśli związanych z zaburzeniami odżywiania się - tych myśli (związanych z zaburzeniami odżywiania się), które mogły wpływać na zachowanie lub oceny, lecz nie były w tym czasie świadome. Pod wysokim obciążeniem poznawczym te kobiety, które miały zaburzenia odżywiania się i odgrywały rolę osób niemających takich zaburzeń, miały dłuższy czas reakcji przy nazywaniu kolorów słów odnoszących się do ciała (na przykład „tłusty”, „zwiotczały”; „uda”), niż przy nazywaniu kolorów słów neutralnych (na przykład „ptak”, „list”, „półka”). Wyniku tego nie uzyskano u tych uczestniczek, które miały zaburzenia odżywiania się, lecz nie utrzymywały ich w tajemnicy (to znaczy odgrywały rolę osób mających zaburzenia odżywiania), ani u tych, które nie miały zaburzeń odżywiania. To Q7nar7a. że osoby, które utrzymywały swoje zaburzenia odżywiania się w tajemnicy, miały zwiększoną dostępność poznawczą myśli związanych ze swym piętnem. Wyniki te są zgodne z materiałem dowodowym świadczącym o hiperdostępności niepożądanych myśli po tłumieniu. Stosując podobny paradygmat Stroopa, Wegner i Erber (1992) stwierdzili, że osoby badane wykazywały dłuższe czasy reakcji przy nazywaniu kolorów słów wtedy, gdy poproszono je o tłumienie myślenia o tych słowach oraz w warunkach wysokiego obciążenia poznawczego, niż wtedy, gdy nie było obciążenia poznawczego lub kiedy osobom tym polecono, żeby skoncentrowały się na tych słowach. Lane i Wegner (1995) zaobserwowali podobny efekt dostępności u badanych, których specjalnie poinstruowano, żeby określone słowo trzymali w tajemnicy przed dociekliwym eksperymentatorem, W opisywanych tu badaniach interesujące jest to, że uczestniczek nie instruowano specjalnie, żeby tłumiły myśli o swym piętnie lub utrzymywały je w tajemnicy. Kiedy usiłowały jedynie odgrywać rolę kogoś nieraającego piętna, doświadczały takiej samej hiperdostępności niepożądanych myśli. Jest to kolejny dowód przemawiający za poglądem, że ludzie z możliwymi do ukrycia piętnami cierpią wskutek zaabsorbowania swoim piętnem, a ponadto sugerujący, że to zaabsorbowanie pociąga za sobą niedające się kontrolować efekty interferencji.

Chociaż rozmaite oznaki zaabsorbowania mierzono w różnych momentach badań i w różny sposób, warto poświęcić chwilę na przypomnienie teoretycznej sekwencji zdarzeń. Zgodnie z modelem zaabsorbowania, potrzeba ukrycia piętna podczas wywiadu prowadzi do tłumienia myśli. To z kolei powoduje dostępność tych myśli.

Ukryte koszty ukrytego piętna

217

I wreszcie w takich okolicznościach dochodzi wielokrotnie do ich wtargnięcia, ponieważ nawet wtedy, gdy świadomy strumień myśli dotyczy tematów niezwiązanych z piętnem, wysokie poziomy dostępności raz po raz powoduję przebijanie się do świadomości myśli odnoszących się do piętna. W badaniach tych zaobserwowano jeszcze jeden skutek takiej dostępności - projekcję, której oczekiwaliśmy na podstawie wyników uzyskanych przez Newmana, Baumeistera i Duffa (1997).

Projekcja piętna

W powieści zatytułowanej The Dwarf („Karzeł”) Par Lagerkvist opisał przykład projekcji piętna:

Zauważyłem, że czasami przerażam ludzi; tak naprawdę; to boją się oni siebie samycb. Myilą, że to ja ich przerażam, ale przeraża ich karzeł, jaki jest w nich, istota człekopodobna o małpiej twarzy, która wysuwa głowę z głębin ich duszy. Boją się, ponieważ nie wiedzą, że mają wewnątrz siebie inną istotę. I aą zdeformowani, chociaż nie widać tego na zewnątrz (s. 20).

Widzimy, że bohater powieści, karzeł, zamiast określić siebie jako zdeformowanego, dokonuje projekcji na ludzi dookoła, stwierdzając, że to oni są fizycznie lub moralnie zdeformowani. Ten sposób patrzenia na świat może być jednym z nieświadomych produktów ubocznych ukrywania piętna (chociaż w przypadku karła jego piętno jest wyraźnie widoczne) i jednym z pośrednich skutków stanu głębokiej aktywacji poznawczej.

W naszych badaniach (Smart, Wegner, 1999) mierzono tę możliwość. Uczestnikom z zaburzeniami odżywiania się dano sposobność dokonania projekcji swych myśli i zachowań, dotyczących własnych zaburzeń odżywiania, na osobę przeprowadzającą wywiad, ponieważ po wywiadzie zbierano od nich dane odnośnie percepcji tej osoby, a w szczególności szacowano postrzeganie jej jako, być może, także mającej zaburzenia odżywiania. Okazało się, że kobiety, które ukrywały swoje piętno, dokonywały projekcji swoich obaw na osobę przeprowadzającą wywiad, oceniając ją wyżej w zbiorze pytań (o jej perfekcjonizm, zainteresowanie obrazem ciała i kontrolę jedzenia) dotyczących prawdopodobieństwa, że ma ona zaburzenia odżywiania się, niż oceniały ją te kobiety z zaburzeniami odżywiania, które odgrywały rolę osób mających takie zaburzenia. To sugeruje, że proces ukrywania i wynikające z niego zaabsorbowanie sekretem są tym, co stymuluje ten typ zjawiska projekcji.

U osób z piętnem możliwym do ukrycia pragnienie utrzymania go w sekrecie może być połączone z motywacją do negowania istnienia tego piętna w sobie. Wydaje się, że kobiety z zaburzeniami odżywiania się mają stosunkowo niewielki wgląd w swoje wypaczone myślenie i patologiczne zachowania. Ponieważ kobiety w naszych badaniach zidentyfikowały się same jako osoby przejawiające myśli i zachowania charakterystyczne dla zaburzeń odżywiania się, projekcja może być u nich motywowana przez pragnienie zanegowania poważnego czy anormalnego charakteru ich myśli i zachowań, a nie ich istnienia. Implikacje związku między utrzymywaniem w tajemnicy możliwego do ukrycia piętna i zniekształceniami sposobu postrzegania innych, są fascynujące. Osoby z takimi piętnami mogą konstruować świat, w którym