IMGR27

l.jinńpWfj fa*T* ł

H(H(U«ntc N« baaatwc Wielce *"óbie c

Ja «ię handlar* Skom dwlycht Ani „l*krac Ani w Ani »’

Ani " „PlW-i

Nic wyndo na A jest mapo

»icg*ł« P® S* t Af mai* ł“* *’

1 p**

1 tnie**k*^n,c ] konipki run 1 tylko im jw.

Praodkm

/ji praw^k | To *a<łcn MW To

I MW***t*| He» herb* M (lo naw« °** a ka»* || I

Mo** *K ***** Tvml* * *ł V |>o*i*Wp^nM: || to    £

ją a

Matu NERW faby f° je<łn* Nadajmy * ? fierbr (o* ka

tr iUJftA arów*

vi oetAOtOWA

aa jbina aoo

ZfWMMAMOOOOMUi

CmMOOMNUi

Mamnaęf

V. FIGURY B. ZWIERZĘTA

,0 BAWOŁA Ot OWA

UJ OSKA GŁOWA

/Bwtnlui/

90 KONtOWA BSrJA

M KOŹLA OtOWA

I jaJMAOÓG

₉₃ NIEDŹWIEDZIA ŁAPY

94 JURA RÓG

27 BARANA ROGI

28. KIEŁ

/ actiaea urrn), I analogicznie jtk npitli heraldyczne już od 1401 r.Jednakże jcMCK ■ XVI|J w. ilnto mrterżu oanacaato (>wie plpacj |al>loni, ale tak/c dziki yioaaek, pl^,,n < Hmfli). V Owoor iNcgo groi/ku 14 ambc-rpicczimc strykami, które wijaą aię |*> cztery »»

• II—u-.™ 1 1411 r |iok

ma

VW O-.*,- _n

5 '/-ob KMfmff, 8 l| i JGB Z puklm cieciorka Identyfikuje je upiói hroldywni 1 *4*i *• ij WNO II | ut,' I itiuinic » XV’ *. oedorke to ttnuci CtetcaewiM (mb. Sławiki: SiamatA H| Ujiwirifiaiuriwttj «*go Ur|iK>iu neo> • itcir prraaniufc przepiórkę-1 H SMnUi II I jłA.

BHI H fdndc H mż|aB|| fattśuagt. T. L Ifioim tfft B tyj,

Be

jedne) łodydze. Wydaje się zatem prawdopodobne, fe ów ośmioramienny krzyż to picrwotoic rozdarte strąki owego płonego groszku, tai jabłka to nic innego, jak jego owoce, które w wy nlku oddziaływania heraldyki zachodniej nabrały dostojniejszych kształtów, a w wyniku prze mian semantycznych języka polikiego uzyskały nowe znaczenie, przyczyniając się do uformowania klejnotu tego herbu. Charakterystyczne, U litewski herb, Osmoróg Odmienny, zachował owe clccłorki-jabłuszka, ale krzyk przybrał formę krzyża kotwicowego (croiz snerże), co wskazuje na kolejny etap oddziaływania obcego obyczaju heraldycznego. Przykład obu Otmorogów, polikiego i litewskiego, upewnia nas tylko o zasadności hipotezy, że ta grupa przedmiotów heraldycznych w całości wywodzi się z pierwotnych znaków własnościowych.

Kolejną, czwartą grupę przedmiotów heraldycznych stanowią mobilu. Polska heraldyka jest wręcz uboga w tego rodzaju przedmioty. Składają lię na nie romby na skosie (Dryjj), trzy rodzaje krzyżyków, mianowicie kawalerski ćwiekowy, taki/ ale zaćwieczony oraz łaciński za-ćwicczony. /nów zatem, jak się zdaje, mamy do czynienia z modyfikacją pierwotnych znaków własnościowych, ale nie tylko. Najwcześniej, bo już w pierwszej połowie XIII w. pojawił się krzyżyk kawalerski zaćwieczony'tle jego upowszechnienie nastąpiło niewątpliwie dopiero w drugiej połowie XIV w. i pierwszej XV w. Również krzyżyk łaciński zaćwieczony pojawił się |uż w 1*4) r.^>6’, ale nie ma wątpliwości, że chronologia upowszechnienia się jest analogiczna jak kawalciskiego. Co więcej, rychłe pojawienie się krzyżyków, ale zaćwieczońych, dowodzi, że miały one ni celu odróżnienie identycznych czy podobnych godeł pojawiających się w celu rozpoznania różnych właścicieli, a zatem pełniły wtórne funkcje. Już to nic pozwała z nimi wiązać funkcji religijnych, ani też nic wskazuje na religijną ich proweniencję. Nic można tego powiedzieć jedynie o Dryji, która prezentuje wręcz klasyczną formę zachodnioeuropejskich mobiłiów, ale i ona ma dość pospolitą proweniencję, jak na to wskazuje nazwa, wywodząca się od ternuhu oznaczającego stronę kostki służącej do gry w kości, zaopatrzoną w trzy punkty-oczka,¹" < honkterystycznc jednak, że obchodzi się ona bez dodatkowych przedmiotów heraldycznych, w przeciwieństwie do innych herbów, w których pojawiają się mobilu.

Najliczniejszą grupę przedmiotów heraldycznych stanowią figury. Ich motywy były czerpane ze świata naturalnego, otaczającego człowieka. Można tutaj wydzielić aż osiem podgrup, które winny ułatwiać klasyfikację, oraz to czemu ma ona służyć, rozpoznaniu języka herbów. Owe podgrupy to: człowiek, zwierzęta, ptaki, ryby, gady, rośliny, wszechświat oraz figury chimeryczne.

Człowiek, analogicznie jak to ma miejsce w heraldyce zachodniej, jest stosunkowo mało wykorzystywany dla tworzenia figur heraldycznych. Jest to wyobrażenie męża (Samson), panny (Rawicz), głowa Maura (Mory), popiersie murzynki (Lcbcl), zbrojna prawica (Pogonią), lewica (Świnka) oraz zbrojna goleń (Trzy golenie złote). Obce pochodzenie zdają się zdradzać Mory. Maur (Murzyn) fcrjsfl) jest np. w heraldyce francuskiej i niemieckiejZa obiy należy uznać hebel, ale także 1'ogonlę. jest to bowiem uszizerklony herb Llrwy, nadawany nobilitowanym przez Jagiellonów jako królów polskich^l?c. Sainsun jest niewątpliwie motywem biblijnym'",

'.** l.ulwwi.-- tVif Picktttińsfcl: Utrahtjka, s. 140.

"* Por. PkkzwuAtki--    $. 1jj-ijC (Syrokomla), s. 4) (Dołęga), *. 111 uj (Pobog), s. 1)9

(Srscniswt). ». al) (Charąbalą).

^ Ulina. 3Spb Pickosiński: UtraUgAa, 1 <72

¹. Zob. SHifaUt    II «. m-iAł. Inararj interpretuje Szolągowiki: np. dt>, tj-js, wywo

dząc nazwę od lierby (i,> utnani.

^,ł* D‘łlsuroi>>r, DurUaulr. «p ciii, S. ii i |l. 2)6. Pur. H.V. nm Ruepprechc Par Mast ab Wappufy/a. W; u. tufepa/Mulo s ■ /*» yr,».,• ui,,tr ITmmitbajHa. Mu*.kr* ry/y. foiąrnHnriitt, Bd. H. s. ) 1- 6).

^>n Por. Kbfmft Dlw.;-»>-'», y ij Znb. Małecki: Stadu, 1 i. 107 10S, Piekruldikt UtrslĄihi, s. 115-1*4.

się w padlinie, lwa- £vh A. Haytonwalm l jj . (mr • aa Sam tan ta iWdpii ti ia Ucagrit. W: SUltągu ajftrtt i SgahUt <b tdftf. Bug* 1971 a. jo w

J3

^1,1 Por. KiiOP ■>■'<.' * '«.<•. W cwani opanował go [SamaonaJ Juch Jahwe, uk że Iwa roidaH, jak się koilę nudatęia, thoetaj oic miał ok w ręku' * dalej zagadka t> miodzie od pazczół, które zagnieździły