IMG43

52

Diagnoza

przedszkolna

Obserwacja jako technika diagnostyczna, polega na świadomym, planowym i celowym spostrzeganiu, rejestrowaniu i gromadzeniu danych o zachowaniach człowieka, sytuacjach i zdarzeniach¹.

Obserwacja

Nauczyciele przedszkola korzystają z techniki obserwacji w codziennej pracy. Przyglądają się dzieciom, zapamiętują, a niekiedy notują, w jaki sposób poszczególne z nich się zachowują, jak wyglądają, co robią, co potrafią, jak reagują w różnych sytuacjach. Obserwacja polega na zbieraniu danych na drodze spostrzeżeń w bardziej lub mniej ukierunkowany i usystematyzowany sposób.

Na potrzeby diagnozy gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole, warto przeprowadzić obserwację ukierunkowaną, zaplanowaną. Ważne jest także, aby obserwacja przyszłego ucznia obejmowała wszystkie najważniejsze sfery aktywności dziecka w przedszkolu. Obserwacja jest bardzo użyteczną techniką zbierania informaq'i, gdyż zakłada towarzyszenie osobie podlegającej obserwacji, daje tym samym możliwość uwzględnienia kontekstu sytuacyjnego wystąpienia danego zachowania.

Dla przykładu: kiedy nauczyciel obserwuje dziecko, które często wchodzi w konflikty z rówieśnikami, ma szanse zebrać informacje dotyczące roli, jaką przyjmuje obserwowane dziecko (czy częściej jest inicjatorem, czy ofiarą zaczepek); uczestników konfliktu (czy są to konflikty z różnymi osobami czy zawsze z tymi samymi); przyczyn (czy konflikty mają zwykle podobne przyczyny, np. o pożyczanie zabawek, czy też różnią się w sposób zasadniczy); okoliczności (czy dziecko wchodzi w konflikty częściej kiedy jest zmęczone czy zaniepokojone zmianą sytuacji) itd. W zależności od kontekstu zachowanie dziecka może mieć różne znaczenia.

Kiedy przeprowadzić obserwację?

W myśl obowiązującego prawa nauczyciele przedszkola mają obowiązek prowadzenia obserwacji i dokonywania analizy gotowości szkolnej pięciolatków i sześciolatków na początku roku poprzedzającego rozpoczęcie przez dziecko nauki w szkole. Zgodnie z zaleceniem² MEN obserwacja powinna być przeprowadzona w paździer-niku/listopadzie. Jest to dogodny czas na rozpoczęcie obserwacji, bo można założyć, że dzieci przeszły etap adaptacji do przedszkola. Może się jednak zdarzyć, że dziecko potrzebuje nieco więcej czasu na przystosowanie się do warunków przedszkolnych (zwłaszcza w przypadku dzieci, które nigdy wcześniej nie chodziły do przedszkola) - wówczas rozpoczęcie obserwacji warto nieco odwlec.