jeziora1

6. Sieć hydrograficzna

6.2. Jeziora

Z zakamarków pamięci

1.    Co to jest jezioro?

2.    Podziel jeziora ze względu na genezę misy jeziornej.

3.    Który typ genetyczny jezior dominuje w Polsce?

4.    Omów ewolucję jezior.

Ryc. 6.7. Biskupin. Zrekonstruowana osada sprzed 800 roku p.n.e. powstała na wyspie otoczonej Jeziorem Biskupińskim (obecnie jest to półwysep).

Jeziora pełniły w przeszłości istotną rolę w kształtowaniu sieci osadniczej, wystarczy wspomnieć Biskupin - jedną z najstarszych osad na terytorium Polski (ryc. 6.7). Położenie nad jeziorem zapewniało większe bezpieczeństwo, dostęp do wody pitnej i możliwość połowu ryb. W początkach państwowości polskiej ważniejsze grody często lokalizowano nad jeziorami lub na wyspach. Na przykład gród na jeziorze Gopło znajdował się na wyspie Ostrów Rzępowski, a w czasach pierwszych Piastów jeden z głównych ośrodków władzy położony był na Ostrowie Lednickim, wyspie na Jeziorze Lednickim (nazwa „ostrów” oznaczała niegdyś właśnie wyspę). Współcześnie około 24% miast Wielkopolski leży nad jeziorami - jest to świadectwo historycznych korzyści, jakie płynęły z takiej lokalizacji.

Dzisiaj jeziora również odgrywają pewną rolę w gospodarce. Zmieniła się jednak ranga funkcji, jakie pełnią. Najważniejsza stała się ich funkcja rekreacyjna.

Jeziorność Polski

Termin jeziorność oznacza stosunek powierzchni jezior do ogólnej powierzchni analizowanego obszaru. Istnieje jednak pewna trudność w określeniu sumy powierzchni jezior. Zależy to od przyjętej metody badań. Zwykle uwzględnia się jedynie jeziora o powierzchni ponad 1 ha. Dla całej ziemskiej powierzchni lądowej jeziorność wynosi 1,8%, dla Euro-

Pojezierze:

Mazurskie    3,05

Pomorskie    2,03

Wielkopolskie    1,23

0    0,5    1,0    1,5    2,0    2,5    3,0    a5%

Ryc. 6.8. Jeziorność największych pojezierzy Polski

py 1,63%, natomiast dla Polski tylko 0,9% powierzchni kraju. Dla porównania w Szwecji jeziora zajmują ponad 8,5% powierzchni, a w Kanadzie 7,6%.

W Polsce największą jeziornością charakteryzuje się Pojezierze Mazurskie (ryc. 6.8), a szczególnie Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, gdzie jeziora stanowią prawie 36%

52