strony0 31

4. Klimat

Z zakamarków pamięci

1.    Co to jest pogoda, a co - klimat?

2.    W której strefie klimatycznej położona jest Polska?

3.    Dlaczego klimat Polski określa się jako przejściowy?

Warunki pogodowe i klimat Polski są wynikiem specyficznego układu czynników meteorologicznych, takich jak występowanie i przemieszczanie się układów niskiego lub wysokiego ciśnienia, oraz niemeteorolo-gicznych, takich jak szerokość geograficzna i ukształtowanie powierzchni ziemi czy przebieg łańcuchów górskich.

Masy powietrza kształtujące klimat Polski

przyczyny    Na obszarach, nad którymi przez większą część roku zalegają masy powie-

zmienności po- trza o stałych wartościach ciśnienia, temperatury i wilgotności, tworzące gody w Polsce ośrodki baryczne (wyże, niże), pogoda i klimat są zwykle stałe i przewidywalne. Obszary te są swoistymi „kuchniami pogody” ze względu na to, że oddziałują na pogodę i klimat innych terenów. Przemieszczające się znad nich masy powietrza kształtują warunki meteorologiczne również w Polsce (tab. 4.1). Ponieważ nad naszym terytorium ścierają się masy powietrza o różnym charakterze, czasem ciepłe, czasem zimne, suche lub wilgotne, ka-

Obszar występowania układu barycznego	Charakterystyka układu barycznego	Charakterystyka mas powietrza
1. Północna część Oceanu Atlantyckiego (Niż Islandzki)	-    stałe niskie ciśnienie atmosferyczne -    silniejsze oddziaływanie w zimie, słabsze w lecie	powietrze chłodne, wilgotne, w zimie przynoszące opady deszczu lub śniegu, w lecie chłodną pogodę z opadami
2. Środkowa część Oceanu Atlantyckiego (Wyż Azorski)	-    stałe wysokie ciśnienie -    silniejsze oddziaływanie w lecie, słabsze w zimie	powietrze ciepłe, a nawet gorące, o zróżnicowanej wilgotności
3. Środkowa Azja	- w lecie niskie, a w zimie wysokie ciśnienie	w lecie powietrze gorące i suche, przynoszące upały, w zimie mroźne z małą ilością wilgoci, przynoszące niewielkie opady śnieżne
4. Arktyka	-    stałe wysokie ciśnienie -    mały wpływ na klimat Polski, głównie zimą i wiosną	zimne, a nawet mroźne powietrze, przynoszące niewielkie opady, głównie śnieżne
5. Północna Afryka, Bliski Wschód	-    stałe wysokie ciśnienie nad obszarami zwrotnikowymi -    słabe, sporadyczne oddziaływanie na obszar Polski	powietrze gorące i suche

lab. 4.1. Ośrodki h.iryc zno i c h.ir.iktcryslyk.i mas powietrza ks/l<iłtuj<)(yf h pogodę i Mim a n.nl i • •l-.l |

i • nosi podoiły jcsl i hyba n.i|t >.u < 1.1< 1111. > i ii h i\ .tyczną cci lii) k liniał u l’nl •.li Masy powietrza, które kształtują I.hni.it Polski, pochodzą uajc/ęseii | / i ilku obszarów: znad północne)',<> Atlantyku, środkowego Atlantyku, śród l"’\\' | Azji, Arktyki, północnej Aliyki i Bliskiego Wschodu. Najsilniej od d i.ilywającym na klimat Polski stałym układem barycznym jest Niż Islandzki.

I tonty atmosferyczne

zmienność |n> gody w :.tiofitcli liontalnych

Masy powietrza o odmiennej charakterystyce (różniące się ciśnieniem, u mperaliirą i wilgotnością) oddzielone są strefami, zwanymi frontami al niosfcrycznymi. Fronty atmosferyczne przemieszczają się wraz z wędrujący mi masami powietrza. W strefach tych następuje gwałtowne mieszanie się mas powietrza o różnych cechach, w wyniku czego pogoda staje się zmień no. częste są opady i silne wiatry. Dochodzi do gwałtownych zmian ciśnienia iimosferycznego. Poza strefami frontów pogoda jest bardziej stabilna. W Polsce zmiany pogody następują zwykle w cyklu 3-5-dniowym, rzadziej

dniowym. I )łuższe trwanie danego typu pogody to rzadkość. Fronty atmos li i vi zne występują nad Polską przeciętnie przez 230 dni w roku. Częstsze są

........ chłodne (125 dni), przynoszące gwałtowne opady atmosferyczne. Po

l< i\n a I rontów nasuwa się z zachodu, a 25% z północnego zachodu (ryc. 4.1).

PPm(c

| it powietrze polarne, PA - powietrze arktyczne, PZ - powietrze zwrotnikowe, cli powietrzu chłodno,

. powietrze cieple, m - powietrze morskie, k - powietrze kontynentalne, s - powietrze, które w /nuoznym ntnpniu utraciło swe pierwotne cechy fizyczne

My* 4.1. Główne kierunki przemieszczania się mas powietrza nad Polską (źródło: A. Woś, Meteorolu(fi,i iII.> ' .>'ni/iofów, Warszawa 1996)

1't/njściowość klimatu Polski

klimat iimiłiiki) wany pi/tp.i n» wy w Polsco

/c względu na położenie Polski w średnich szerokościach geografie/ nych oraz w środkowej części Europy klimat naszego kraju należy do strefy i liniałów umiarkowanych. Określa się go jako klimat umiarkowany przej-m Iowy. I ańeuchy górskie na południu Polski i Europy utrudniają prze mii szczanie się mas powietrza / obszarów zwrotnikowych i podzwrotniko uyi li. Większość mas powieli za docierających do Polski pochodzi /nad poi nocnego ()ceanu Atlimlyi kiego (Niz Islandzki), mają one zatem cechy

:tt