IMG37

32

32

30. Kornak. Świątynio A mono. Fragment przekroju

31. Wczesne filary

I słupy

egipskie

uszkodzone, zachowały się w znacznej liczbie (II. 28, 29).

Jak już wspomniano, światło dzienne wchodziło do mniejszych wnętrz tylko przez otwarte drzwi lub bardzo małe okna. Dużym salom, mierzącym często po kilkaset metrów kwadratowych powierzchni, oświetlenie takie nie wystarczało. Wówczas sięgano do sposobu, często później naśladowanego w Innych krajach: środkowe dwa lub cztery rzędy słupów były o parę metrów wyższe od pozostałych. Powstawały w ten sposób dwie kondygnacje stropów: środkowa wyższa — pozostałe niższe. Między tymi dwoma poziomami biegły niskie, ale szerokie okna. dojące bardzo dobre górno-boczne oświetlenie (II. 30).

roślin wodnych rozpowszechnionych w Eglp. cie, a takie korony palm (ił. 33). Stosunkowo późno I wyjątkowo pojawlojq się g|₀-

32. Egipskie stupy z głowicami pączkowymi

33. Egipskie

kolumny i głowice

FORMA

Kolumna egipska nie pojawia się od razu w gotowym kształcie. Początkowo, w okresie Memfls. podporą stropu jest czworograniasty filar. Z czasem, przez ścięcie krawędzi, filar otrzymuje przekrój ośmio-boczny. Dalsze ścinanie krawędzi daje kolejno przekrój szesnostoboczny, wreszcie przechodzi w koło (II. 31, 32). Kolumny, które wypierają filary pod koniec epoki Memfls, są tęgie, grubsze u dołu I oparte no płaskim krqżku zwanym bozq. Górna część kolumny uformowana jest w głowicę (kapitel), która za pośrednictwem gładkiej kostki, dźwiga belkę stropu. Głowica otrzymuje formę zdobniczq, wykonanq po kamieniarsku I malowaną. Motywy dekoracyjne czerpano przede wszystkim ze świata roślinnego kraju. Przedstawiają one w sposób uproszczony (stylizowany) liście, pqczki I kwiaty lotosu. I wspomnianego już paplrusa, dwóch

35. Portal (wlqtynl egipskiej

34. Egipsko ploskorzofbo (clenno

36. Ornamenty egipskie

wice ukształtowane odmiennie, np. z twarzami zwróconymi w cztery strony świata, dźwigającymi tzw. domek Ozyrysa. Trzon kolumny bywa rozczłonkowany po rzeźbiars-ku na kształt wiązki łodyg obłych lub ostro*

krawęźnych. W wielu wypadkach jest jeden głodki, ozdobiony płytko wyrytymi wizerunkami bogów i faraonów, scenami historycznymi lub religijnymi, uzupełnionymi opisem w hieroglifach. Prócz scen tego ro* dzaju (il. 34) pokrywo ściany gmachów I powierzchnie slupów ornoment po sowy. o-porty na motywach roślinnych. W woźnych miejscach elewocjl, np. nod głównym wejściem, widnieje uskrzydlone słońce (il. 35) unoszone przez dwa węże. Elementy symbolicznej ornamentyki przedstawia ilustracja 36. Dużą rolę w architekturze egipskiej odgrywał kolor. Wizerunki, hieroglify, ornament ścian, slupów i gzymsów były nasycone kolorami (polichromowane) silnie kontrastującymi ze sobą.

GROBOWCE

Grobowce, Jak już wspomnieliśmy, spełniały w Egipcie wielką rolę, a ich no ogół solidne wykonanie umożliwiło i umożliwia nadol bodonio. Proste groby znaczniejszych osób w czasach bardzo dawnych, no początku Starego Państwo, były podziemnymi komorami o małych rozmiarach, wyłożonymi cegłą lub drewnem, zabezpieczonymi od góry drewnianym stropem. Nieco później pojawia się nadbudowa w formie prymitywnej chatki. Wreszcie uksztaltowu-je się grób nadziemny joko blok o lekko pochyłych ścianach i płaskim dachu, wykonanym z kamienia łub cegły. Późniejsi mieszkańcy Egiptu, Arobowło, nazwali te groby „mostaba" (ławko). Starsze mostaby zawierają tylko jedno pomieszczenie, później pomieszczeń jest kilka (II. 37) albo kilka mastab tworzy rodzinny zespół (II. 38).

Piramida była grobowcem faraona. Jest to ostrosłup prosty na podstawie kwadratowej, ścianach nachylonych do poziomu pod kątem około 50°. pełny z wyjątkiem paru niewielkich komór połączonych korytarzami. Główno komora pośrodku masy przeznaczona Jest na mumię króla. Spośród kilkudziesięciu piramid kilka zasługuje na nieco szersze omówienie. Są to przede wszystkim dwie nietypowe, przypuszczalnie najstarsze piramidy: faraona Zosera w Sak-