IMG)51

IMG)51



32


I. Romantyczny „sposób odczuwani«


Estetyka średniowiecznej Północy


33


tycznej tęsknoty czy też idealizacji, jakie w toku sentymentem

żującego się stulecia często wyrywały się ku praczasom i k rym k*PU się gwiazdy, pachnące dziedziny duszy”. Związek człowiekowi natury, gdyż podziw dla ich twórczej i poetyczni »»®ocnej strony duszy ’ z naturą, z ,,nocną stroną natury przed1 siły łączył się u niego zawsze z lękiem przed ich nieludzkościi s*aw*a w tym sposobie myślenia najwyższą wartość irracjo-Ujawniał się tutaj raczej sposób odczuwania egzaltowaneg nakieS°» r®f*cłJ?^z^anef® ^ycia ^pierwotnego, mającego w sobie człowieka baroku”, którego cechowała pełna sprzeczności mit jj    fififii _ _    -1    A

szanina podziwu i wstrętu, kończy Meinecke.*0


I,mroczne głębie morskie i szum lasów”. Apologia Nietzschego ^tąd się właśnie wywodzi: z „menadycznej duszy”, która żyje od początku w jego pismach.31

«BESTIALSKA CHUC»


Ta interpretacja, przeprowadzona z punktu widzenia Le-bensphilosophie, ujawnia w vikiańskiej filozofii dziejów moty-

_jwy, które również fascynowały romantyków, wypowiadających

w imię Życia walkę schematom Rozumu. Brzozowski dopo-W istocie silna nostalgia za pierwotnością, wyrażająca si wjedział jedynie pewne nastawienia, które tam już były obec-w marzeniu o powrocie do „g d z i e ś” daleko i „k i e d y i ne> Pośrednim dowodem może się stać dziwaczna nowela Do-dawno (koniecznie — powrocie!), cechowała większość ro minika Magnuszewskiego pt. Krwawy chrzest. Roku 1074, dru-mantyków. Nie znajdując samej takiej czystej tęsknoty u Vicc kowana w „Tygodniku Literackim” w r. 1842, która weszła odszukiwali oni jednak u niego doznanie, które tę tęsknot w obręb trylogii nowelistyczno-dramatycznej zatytułowanej wywoływało i nasilało do niesłychanych rozmiarów. Chód: Niewiasta polska w trzech wiekach (1843). Magnuszewski to o vikiańskie rozumienie życia; najlepiej chyb niewątpliwie jeden z najoryginalniejszych naszych pisarzy ro-u nas wypowiedział je Stanisław Brzozowski, używając fra mantycznych, chociaż Michał Grabowski oskarżał go o zbyt zeologii romantycznej dla celów interpretacji filozofii Nietz już daleko idące zapożyczenia z francuskiej literatury „szalo-schego. Jeden z uczestników dialogu o Nietzschem, Kazimier! nej”, frenetycznej. Zarzuty owe nie mogą robić jednak silnego solidaryzuje się z Vico z takich powodów: „Genialny neapo wrażenia, gdy się weźmie pod uwagę, że Magnuszewski bardzo litańczyk, brat mleczny Balzaka, Giambattista Vico, broni dobrze w polszczyźnie umiał osadzić stylistykę frene-praw namiętności, potrzeb żywego człowieka, żywej ludzkość tyczną. A to właśnie zaliczyć należy do przedsięwzięć nowa-wbrew ujarzmiającemu, schematyzującemu racjonalizmowi.' torskich, jakkolwiek niewątpliwie męczących w odbiorze czy-W rytmie wręcz romantyzmu irracjonalna konkretność telniczym.

jak wyraża się dosadnie autor, „pożogę niewieścich chuci”.* Żywiołowa namiętność ludzi pierwotnych stała się właścf-


życia została przeciwstawiona racjonalistycznej ogólno* Krwawy chrzest dlatego w tym miejscu wydaje się wyjąt-ś c i — w tym też duchu Kazimierz pojął nowatorstwo vikiań* kowo dogodnym przykładem, że Magnuszewski swoją skądinąd skiej idei Opatrzności: „Bo w myśli żyje tylko myśl ludzk* dość racjonalistyczną tezę historiozoficzną postanowił przepro-już gotowa, rozwinięta; ale życie ludzkie poza myślą, poza wadzić w obrębie literackiego obrazu epoki, która w jego po-rozumem, nieogarnięte, nieprzewidziane, irracjonalne, pokłę jęciu łączyła dziką słowiańską pierwotność z rycerskim, ży-bione i drgające namiętnością, ścieraniem się żądz, potrzeb — wiołowym, namiętnym średniowieczem. W Krwawym chrzcie to jest właściwa sfera żywej Opatrzności, nie objętej przei opracował motyw Małgorzaty z Zębocina, która jedyna docho-myśl ludzką dlatego właśnie, że jest od niej głębszą. Praw czło- wała wierności swemu mężowi, co udał się na wyprawę do wieka bronił Vico pod pseudonimem, że tak powiem, niezgłę* Kijowa z Bolesławem Chrobrym, podczas gdy inne rozpaliły,

bionej Opatrzności.”    .......

S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, w: Dzieła. Pod red. M. Sroki. Kultura i życie. Zagadnienia sztuki i twórczości. W walce o światopogląd. Wstępem poprzedził A. Walicki, Warszawa 1973, s. 623.

O. Magnuszewski, Krwawy chrzest. Roku 1074, w: Dzieła... w trzech tomach, t. I, Lwów 1877, s. 113.


W dalszym ciągu wypowiedzi Kazimierz wydobywa anty* nomię dwóch dusz w człowieku: po jednej stronie jest aniim rationalis, po drugiej zaś — „te inne, «pośledniejsze», ciemne wpółziemne, wpółleśne, ziemią jeszcze, ale i morzem, w któ*

1

F. Meinecke, Die Entstehung des Historismus. Herausgegeber und eingeleitet von C. Hinrichs, Miinchen 1959, s. 62.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
IMG)40 10 I. Romantyczny „sposób odczuwania’ Estetyka średniowiecznej Północy U Historyzm kolorytu
IMG)49 28 2. Romantyczny „sposób odczuwani, Estetyka średniowiecznej Północy 29 Mickiewicz grzmiał d
IMG)50 30 I. Romantyczny „sposób odczuwa Estetyka średniowiecznej Północy SI nie mógłby zrodzić styl
IMG)75 80 I. Romantyczny „sposób odczuwanio* Estetyka średniowiecznej Północy•I Tam, gdzie Szajnosze
IMG)49 28 2. Romantyczny „sposób odczuwani, Estetyka średniowiecznej Północy 29 Mickiewicz grzmiał d
IMG)42 14 I. Romantyczny „sposób odczuwania1 Estetyka średniowiecznej Północy 15 nem. Widać tu
IMG)43 16 I. Romantyczny „sposób odczuwania" Estetyka średniowiecznej Północy 17 więcej cechy
IMG)52 34 7. Romantyczny „sposób odczuwań. Estetyka Średniowiecznej Północy 35 wym przedmiotem nowel
IMG)57 44 I. Romantyczny „sposób odczuwania’ Estetyka średniowiecznej Północy 45 niowieczną
IMG)58 46 I. Romantyczny „sposób odczuwania Estetyka Średniowiecznej Północy 47 „gotycka świątynia
IMG)61 52    I. Romantyczny „sposób odczuwana Estetyka średniowiecznej Północy
IMG)65 60 I. Romantyczny „sposób odczuwany Estetyka średniowiecznej Północy 61 nania pewna hipoteza
IMG)67 64 I. Romantyczny „sposób odczuwani# Estetyka średniowiecznej Północyes wybujały indywidualiz
IMG)44 I. Romantyczny „sposób odczuwania" Estetyka średniowiecznej Północy 19 Oczywiście,
IMG)39 I. Romantyczny „sposób odczuwania Estetyka Średniowiecznej Północy    9 nach.
IMG)46 22 I. Romantyczny „sposób odczuwania■» Estetyka łrednłoioieczne) Północy 23 nego mitu

więcej podobnych podstron