koagulopatie (1)

30.2. Leki przeciwkrwotoczne

30.2.1. Wiadomości ogólne

Leki przeciwkrwotoczne (haemostatica) są to leki hamujące krwotoki i krwawienia.

Krwotok jest jednym z najczęstszych i niekiedy bardzo groźnych następstw urazów. W zależności od szybkości krwawienia, ubytek 0,5--1,5 I krwi u osoby dorosłej może powodować śmierć. W krwawieniach zewnętrznych najskuteczniejsze jest postępowanie chirurgiczne. Często jednak w przypadku krwotoków wewnętrznych, kiedy interwencja chirurga jest niemożliwa lub w danej chwili nieosiągalna, jedynym ratunkiem są leki przeciwkrwotoczne oraz przetaczanie krwi i jej preparatów czy płynów zastępczych.

Leki przeciwkrwotoczne można podzielić w zależności od punktu uchwytu i mechanizmu działania na 3 grupy:

1.    Leki zwiększające krzepliwość krwi - zwiększenie zawartości składników biorących udział w procesie krzepnięcia krwi.

2.    Leki hamujące fibrynolizę (rozpuszczanie się wytworzonego skrzepu).

3.    Leki kurczące i uszczelniające naczynia krwionośne (leki zwężające naczynia i zmniejszające ich przepuszczalność).

Zwiększenie krzepliwości krwi można osiągnąć przez zwiększenie zawartości składników biorących udział w krzepnięciu krwi, ich aktywacji lub hamowania inaktywatorów krzepnięcia krwi oraz hamowania procesu fibrynolizy (inhibitory fibrynolizyny-plazminy).

1.    Leki zawierające tromboplasłynę (preparaty z tkanek lub płytek zwierzęcych) - wzmagają przechodzenie protrombiny w trombinę; wyciągi z tkanek są stosowane zwykle miejscowo.

2.    Leki wzmagające wyzwalanie się tromboplastyny płytkowej - hiper-toniczne roztwory NaCI i glukozy mogą powodować uszkodzenie na drodze fizykochemicznej krwinek płytkowych, a w następstwie wyzwolenie z nich tromboplastyny i zwiększenie jej stężenia we krwi (działanie niepewne).

3.    Leki wzmagające wytwarzanie protrombiny - witaminy K; skuteczne głównie w stanach hipoprotrombinemii.

4.    Leki zawierające trombinę (preparaty z krwi bydlęcej) powodują natychmiastowe przechodzenie fibrynogenu w fibrynę i powstawanie skrzepu; stosowane wyłącznie miejscowo lub doustnie (w krwawieniach z przewodu pokarmowego).

5.    Leki unieczynniające inaktywatory protrombiny (heparynę) - siarczan protaminy, błękit toluidynowy; skuteczność głównie w hiper-heparynemii.

6.    Leki zwiększające liczbę krwinek płytkowych - wzmagają krzepliwość prawdopodobnie również przez zwiększenie stężenia tromboplastyny płytkowej.

7.    Leki zawierające fibrynę - gąbki i błony fibrynowe (często nasączone trombiną), stosowane miejscowo do tamowania krwawień; podobnie działają gąbki z oksycelulozy i gąbki żelatynowe.

8.    Leki osoczopodobne.

9.    Sole wapniowe - działanie niepewne.

10.    Inhibitory układu fibrynolitycznego (antifihrinolytica).

Ostatnio w szczególnych postaciach skaz krwotocznych stosuje się wyizolowane czynniki biorące udział w krzepnięciu krwi - np. czynnik VIII w hemofilii typu A, czynnik IX w hemofilii typu B oraz inne czynniki (np. czynnik VII i X w niedoborach).

30.2.2. Leki zwiększające krzepliwość krwi (procoagulantia)

Środki zwiększające rozpad krwinek płytkowych

Roztwory hipertoniczne wprowadzone dożylnie w większych ilościach powodują wzmożony rozpad krwinek płytkowych, wskutek czego zwiększa się zawartość tromboplastyny we krwi, a tym samym krzepliwość krwi.

Do tamowania krwawień używa się niekiedy 40% roztworu glukozy i 10% roztworu chlorku sodowego podawanych dożylnie w ilości 10-50 ml. Praktyczna wartość ich jest niewielka. Miejscowo stosuje się czasem gazę chirurgiczną, poddaną działaniu dwutlenku azotu. Szorstkość powierzchni tej gazy przyspiesza rozpad krwinek płytkowych i uwalnianie się tromboplastyny.

Leki zwiększające liczbę krwinek płytkowych

Lekiem zwiększającym krzepliwość krwi, głównie przez wzmożenie wytwarzania krwinek płytkowych, jest etamsylat. Uszczelnia on również śródbłonki naczyń i zmniejsza ich łamliwość. Skraca także czas krwawienia bez zmiany czasu protrombinowego.

• Stosuje się go w plamicach naczyniowych, pozakaźnych, w krwotokach jako lek wspomagający oraz przed i po zabiegach chirurgicznych.

Cyclonamine - etamsylat, tabletki 0,25 g oraz ampułki 0,25 g/2 ml; stosuje się doustnie co 8 godz. 0,5 g oraz im. lub i.v. 0,5-1,0 g (w krwotokach ostrych dodatkowo 0,5 g co 4-6 godzin).

Leki zwiększające wytwarzanie protrombiny - witaminy K

Witaminy K są niezbędne do wytwarzania protrombiny w wątrobie. Brak lub niedobór witaminy K powoduje skazę krwotoczną - znaczne przedłużenie, a nawet zahamowanie procesu krzepnięcia krwi. Do awitaminozy K dochodzi najczęściej w żółtaczkach mechanicznych, kiedy z

Działanie

Zastosowa

nie

Preparat i dawkowanie

Rola

w ustroju I działanie

559