IMG 65

264 • Nona

Nona (gr. Klotho, -> Kloto), jedna z rzymskich bogiń losu (-»parek), która przędła nić ludzkiego żywota.

Notos (rz. Auster), syn —» Eos i —» Astrajosa. Wiatr południowy, ciepły, wilgotny. Był niebezpieczny dla żeglarzy, przynosił bowiem deszcz i mgły. Poeci przedstawiali go jako posępnego starca. Jego wizerunek znajduje się na Wieży Wiatrów w Atenach, budowli z roku ok. 40 p.n.e. Patrz także Eol.

Nox (‘noc’), rzymska bogini nocy. Utożsamiana z grecką —»Nyks. Była otaczana wielkim szacunkiem, nawet u —> Zeusa miała względy.

Numitor, syn Prokasa. Legendarny król -»Alby Longi, dziadek -> Remusa i -»Romulusa, który założył Rzym w 753 r. p.n.e. Patrz także Rea Silvia.

Nyks (rz. -> Nox - ‘noc’), córka —»Chaosu, siostra i małżonka boga wiecznej ciemności —> Ereba. Uosobienie nocy. Z Erebem N. miała Eter (‘wiecznie trwające, jasne światło’) i -»Hemerę (‘jasny dzień’). Później miała Charona (przewoźnika dusz w Podziemiu) oraz —» Nemezis (boginię zemsty i sprawiedliwości). Ze związku z —> Tarta-rem pochodzi -> Tanatos (bóg śmierci) i —> Hypnos (bóg snu). Urodziła też boginię —> Apate (uosobienie zwodni-czości) i -»kery, personifikacje śmierci. Według niektórych podań -> erynie i —» Hesperydy (strażniczki złotych jabłek na drzewie —> Hery) były jej córkami. Stanęła po stronie bogów Olimpu w walce z -> gigantami. Siedzibę miała N. w Tartarze (lub Hesperii). Przedstawiano ją jako kobietę w ciemnej, powłóczystej szacie, najczęściej miała zasłoniętą twarz. Przejeżdżała po niebie rydwanem wśród gwiazd. * Nie ma świątyń ani posągów tej milczącej bogini. Znana jest z malowideł wazowych bądź z reliefów na pomnikach nagrobnych. Patrz także Adrasteja, Eris, Fames, Kloto, Momos, Somnus.

Nykteus, syn króla Hyrieusa, objął po nim tron w Tebach. Ojciec —> Antiopy (według innej wersji: jej ojczym), matki -4 Amfiona i Zetosa. Panował krótko, po nim przejął władzę -* Ukos, mąż -> Dirke. Patrz także Lajos.

Odyseja (gr. Odysseia), słynny poemat epicki Homera (VIII w. p.n.e.), składający się z dwudziestu czterech pieśni opisujących dziesięcioletnią tułaczkę -> Odyseusza, powracającego z wojny trojańskiej do rodzinnej Itaki. Patrz także Aloadzi, aojdowie, Danaowie, Deifobos, Demodok, Eol. Eurylochos, kameny, Mentes, Mentor, muzy, Orestes, Polifem, Skylla, Telemach, Teogonia.

Odyseusz, Odys (rz. -»Ulisses, Ulixes), syn -> herosa -> Laertesa i -> Antiklei (poetycko zwany Laertydą). Król Itaki. Mąż —» Penelopy i ojciec -> Telemacha. Główny bohater —> Odysei Homera, który nazywa go ‘pojkilometes’ - ‘przemyślny, przebiegły’. Wraz z innymi towarzyszami O. wyruszył na wyprawę przeciwko —> Troi, pozostawiając w Itace Penelopę z synem Telemachem, będącym wówczas niemowlęciem. Pod Troją wyróżniał się rozumną radą i wymową oraz odwagą i sprytem, zasługując na uznanie; po śmierci —»Achillesa obdarowany został przez Greków jego zbroją. Mówiono, że za jego radą Grecy zbudowali drewnianego konia, za pomocą którego zdobyli Troję (-> koń trojański). Dziesięcioletni powrót O. spod Troi, będący tematem Odysei Homera, stanowił nieprzerwane pasmo niebezpiecznych przygód zakończonych powrotem do Itaki i rzezią zalotników Penelopy. Przygód tych było tak wiele i były one tak frapujące, że nie sposób zamknąć je w hasłowym systemie słownika. Przebywał heros w kraju —»Lotofagów, u władcy wiatrów -> Eola, u słynnej czarodziejki —> Kirke, gościł na wyspie Ogygii u —> Kalipso. Przybył też do kraju -> Feaków, gdzie spotkał się z ich królem -> Alkinoosem, którego córka zaopiekowała się nim, itd. Należy jednak przeczytać Odyseję, by szczegółowo poznać losy jej głównego bohatera. Homer, Odyseja, przeł. L. Siemieński, wstęp Z. Abramo-wiczówna, oprać, i obj. J. Łanowski, Wrocław 1981, oraz Homer, Odyseja, przeł. i oprać. J. Parandowski, Warszawa 1998. O. zginął z ręki syna, którego miał z Kirke, -»Te-legonosa. Matka wysłała go na poszukiwanie ojca. Tele-gonos zapędzony przez burzę na Itakę, został schwytany