IMG65

BLIŻEJ PRZEDSZKOLA

karabin, marginalizował Ich znaczenie społeczne, określił dzieciństwo jako problem⁸. Nigdy dotąd w historii dziecko nie było towarem, przedmiotem manipulacji w takiej skali jak w XX wieku. Nigdy też, przy wzroście ogólnej zasobności ludzi, dzieci nie cierpiały na samotność i głód. Jak powiązać te fakty z propozycjami dalszego ograniczana dostępu do form wychowania przedszkolnego dzieciom, proponowania im w zamian klubów przedszkolaka, jakichś świetlic o nie do końca ustalonych zasadach funkcjonowania?

Jeśli każdy człowiek, w myśl art. 8, ma prawo do skutecznego odwoływania się przeciw czynom stanowiącym pogwałcenie praw, to dziecko będąc człowiekiem także je ma i powinno być przysposabiane do korzystania z niego. Póki są dziećmi, ich interesy powinni reprezentować dorośli -rodzice, nauczyciele przede wszystkim. Muszą to być jednak odpowiedzialni dorośli. Jak więc rozumieć ich milczenie wobec nowych pomysłów reformatorskich? Dlaczego nauczyciele nie protestują przeciw ich deprecjacji, dlaczego zgadzają się na ustawiczne manipulowanie sobą, dziećmi? Nie dbając o urzeczywistnianie prawa wobec dzieci, które są ludźmi, zgadzają się na bezprawie?

Dzieci to podstawowy podmiot wychowania, edukacji.

Bez nich nie ma ładu w przyszłości.

Jak dowodzi E. Erikson, dziecko ośmieszane odda w przyszłości złością na każdą krytykę, poniżane, poniżać będzie wszystkich słabszych od siebie, a gdy posiądzie władzę będzie bezwzględne, okrutne⁹. Czy o taką przyszłość nam chodzi? Odrzucając ich obecność w sprawach publicznych, infantylizując ich prawo do rzetelnie zorganizowanej edukacji, prowokujemy je do odrzucania wszystkiego co konstruktywne dla kraju, dla indywidualnego losu. Jak dowodził J. Korczak,

każdy prezydent, premier, prezes, lekarz, nauczyciel, prawnik był dzieckiem. Tylko ci z nich są poważani, kompetentni, wobec których dorośli spełnili obowiązek ich wykształcenia.

Inni, oczywiście mogą być prezesami, ale jakimi - pokazuje życie. Co ma więc rozwiązać likwidacja przedszkoli w kontekście

Czego złego uczy się człowiek w przedszkolu, że trzeba je rozwiązać? Jeśli przedszkole wypełnia człowiekowi przestrzeń najważniejszych dla życia doświadczeń, Jakimi są doświadczenia społeczne, wytworów własnej aktywności, należałoby zadbać o Ich natężenie, a nie minimalizowanie. Utrzymanie przedszkoli jest sprawą nas wszystkich, naszej i tych dzieci przyszłości.

Obok Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, prawa dzieci do edukacji zapisano w Konwencji o Prawach Dziecka. W art. 29 dość wyraźnie sformułowane zostały główne Ich prawa do: a) pełnego rozwoju osobowości, b) szacunku dla praw człowieka i podstawowych swobód, c) szacunku dla rodziców, tożsamości kulturowej, języka, wyznania, dla swego kraju I Innych kultur, d) przygotowania do odpowiedzialnego życia w wolnym społeczeństwie w duchu zrozumienia, pokoju, tolerancji, równości płci oraz przyjaźni, e) rozwijania w dziecku poszanowania środowiska naturalnego¹⁰. Zapisy te są bliskie wskazaniom F. Mayora

0    rodzaju umów, które na nowo należy zawrzeć przez edukację ludzi, a także z filarami edukacji wskazanymi przez J. Delorsem, jak również i z ogólnymi założeniami pedagogiki humanistycznej (etnocentrycznej, emancypacyjnej, fenomenologicznej, itd.). Prawa dziecka do swobody myśli, sumienia

1    wyznania (art. 14), do prywatności (art. 16), do dostępu do różnych informacji, z różnych źródeł, nie tylko krajowych (art. 17), wymusić powinny zmiany strukturalne i programowe edukacji w kierunku jej powszechności i dostępności dla wszystkich dzieci, także z edukacji nakazowej, rozdzielającej na edukację „elastyczną" (A. Nalaskowski, R. Meighan), „otwartą, twórczą, z wyobraźnią" (M. Nowak, J. Smidt, R. Łukaszewicz, D. Nakoneczna), „w wolności" (B. Śliwer-ski), ku emancypacji (D. Waloszek, M. Czerepaniak-Walczak), czy edukację „inaczej" (B. Śliwerski, A. Brzezińska). Daleka i długa jeszcze droga przed nami w kierunku osiągania edukacji przyjaznej dziecku, ale wiele wskazuje, że weszliśmy na dobrą drogę ku zmianom porównywalnym z krajami rozwiniętymi. Potrzeba nam czasu na uzyskiwanie widocznych rezultatów dbałości o edukację w dzieciństwie. Mamy jednak to nieszczęście, że edukacja dzieci stanowi przestrzeń ustawicznych zmian decyzyjnych, zakłócających jej stabilizację. Ciągle stanowi blotkę w grze wyborczej, mimo tak bardzo potrzebnego spokoju, bowiem dotyczy najbardziej wrażliwych na zakłócenia podmiotów. Dlaczego nie występujemy jako dorośli, którzy prawnie odpowiadamy za warunki życia dzieci w obronie tej stabilności?

Zapisy prawa międzynarodowego znajdują konkretyzację w ustawie zasadniczej, jaką jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku. Wolność człowieka, a więc i dziecka, podlega ochronie prawnej. Każdy obywatel, dziecko także, powinien szanować wolność drugiego człowieka. Wszyscy są wobec prawa równi, niezależnie od urodzenia, majątku, miejsca zamieszkania, statusu społecznego. Niezwykle ważnymi celami warunków zmiany w tym zakresie

są kwestie powszechności edukacji prj_M. szkolnej.

Pedagogika przedszkolna i skupieni w niej pedagodzy teoretycznie i praktycznie zorientowani, powinni protestować przeciw łamaniu tego prawa przez likwidację przedszkoli na wsiach (tylko 7% dzieci ma dostęp do edukacji na tym etapie), przeciw szeroko zakrojonej komercjalizacji edukacji dzieci w miastach. Wyrażanie sprzeciwu wobec, krzywdzących dzieci mieszkających na wsiach, propozycji placówek edukacyjnych o niskiej jakości, wedle zasady „lepsze coś niż nic", szczególnie na wsiach popegeerowskich, pozostawionych w całkowitym zapomnieniu i rozsypce, także przez władze oświatowe.

Społeczeństwo i państwo powinno stać na straży prawa danego dzieciom. Niestety, poza okresową obecnością w mediach, najczęściej dramatycznych spraw, dzieci pozostają na uboczu. Coraz częściej fundacje na rzecz dzieci ocierają się o brak podstawowych dla funkcjonowania środków, coraz więcej pieniędzy na potrzeby własne, zgarniają urzędy powołane do ochrony praw dzieci. O Urząd Rzecznika Praw Dziecka toczyła się żenująca walka polityczna. Synekury, jak powiedziałby 3, Korczak, na których dobrze się zarabia, niekoniecznie z wysiłkiem. O prawach dzieci ze środowisk wsi popegeerowskich nikt nie chce rozmawiać.

Powołanie klubów przedszkolaka ma sens tylko wówczas, gdy będą formami uzupełniającymi zorganizowane i kontrolowane przez państwo przedszkola. Wprowadzenie klubów zamiast dobrze pracujących na rzecz dzieci przedszkoli, zagraża destabilizacją warunków rozwoju tysięcy dzieci. Nie zmienią trudnej sytuacji dzieci niewydolnych wychowawczo rodziców, sytuacji dzie-; ci zdolnych, aktywnych.

Pprzedszkole, jako pierwsza po rodzinie Hinstytucja społeczna, potrzebna jest każdemu człowiekowi dla uczenia się mechanizmów społecznego współdziałania, współbycia. Taki ich sens dowiedziony został szerokimi, międzynarodowymi badaniami, w których uczestniczyła także Polska". Nigdzie, poza grupą koleżeńską, młody człowiek nie nabywa rozeznania w tym „gdzie jestem', a więc w wartości siebie dla Innych, dla siebie samego, w normach, regulatorach, w warunkach skuteczności działania, konieczności dzielenia się z innymi. Przedszkole jest więc pierwszą szkołą socjocentry-zmu. Wiedzą o tym władze krajów wysoko

4 I Bilżej Przedszkola. Wychowanie i edukacja, nr S. 56 MAJ 2006