(pruczol trokowy, gruczoł slerczoy^y i.pntsintił). Jest uai /ądem gruezolowo--mięsniowym. Ma kształt kasztana, waży okuło 20 g. Przylega do dolnej części pęcherza moczowego i koncentrycznie otacza początkowy odcinek cewki moczowej. Zbudowany jest z 30-50 gruczołów pęcher/ykowo-ccwkowyeli, których przewody wy prowadzające (w liczbie 15-30) uchodź;} do cewki moczowej w pobliżu wzgórka nasiennego. Odcinki wyd/iclnicze oraz przewody wyprowadzające wysiane są nabłonkiem jednowarstwowy m cylindrycznym. W otaczającej tkance łącznej znajduj;} się bardzo liczne, włókna mięśniowe gładkie. W świetle gruczołów, głównie u osób starszych, występują kamyki slcrczowe. Są to złogi wydzieliny, z reguły ulegającej mineralizacji.
Cały narząd można podzielić na cztery strefy:
1) przedni;}, nie zawierając;) gruczołów i zbudowani) wyłącznic z tkanki łącz-nej i mięśniowej,
2) okolocewkową,
3) środkową,
4) obwodową, która zawiera 75% utkania gruczołowego.
Surowiczo-mleczna wydzielina gruczołu krokowego stanowi około 30% objętości cjakulatu. Zawiera liczne enzymy proteolityczne, wśród których najważniejszymi sip fosfataza kwaśna, specyficzny antygen prostaty (PSA lub T semiprolcina) i belami krosemiproteina (uprzednio nazywana bcta-inhihiiią). PSA jest proleazą odpowiedzialną za proteolityczne rozpuszczanie żelu, powstającego bezpośrednio poejalaila-cji. Czynność wydziel nie/a prostaty zależy od testosteronu. Występujący dość powszechnie przerost gruczołu krokowego związany jest z przerostem tkanki mięśniowej. Nowotwory prostaty, u głównie rak prostaty, wywodź,) się przede wszystkim ze strefy obwodowej narządu.
Cniczoły opus/Jkowo-cewktnrc (glandnUu.■ bnlbourefhrales), Si) to dwa gruczoły wielkości grochu leżące w pobliżu opuszki cewki moczowej. Ich odcinki wydzielni-czc maj;) budowę, pę.c herzy k o wo-ce w ko w;), a przewody wyprowadzające, wysłane nabłonkiem jednowarstwowym cylindrycznym, uchodzą do części błoniastej lub gąbczastej cewki moczowej. Wydzielina gruczołów opuszkowo-cewkowych o charakterze śluzowym zawiera galaktozę, galaklosominę., kwas sodowy, melylopento/ę, kwas glukuronowy.
Prącie (penis) jest długim o walcowatym kształcie narządem zbudowanym z cewki moczowej oraz trzech ciał jamistych. Parzyste ciała jamiste (corpora cawrnosa) położone są grzbietowo, przebiegają od kości łonowej do przedniego odcinka prącia. Poniżej, po stronie brzusznej obu ciał jamistych prącia, znajduje się ciało jamiste otaczające cewkę moczową, nazywane ciałem gąbczastym (corpns SfumRiositm). Cewka położona jest w środku ciała gąbczastego. Ciało gąbczaste w odcinku przednim tworzy żolądź prącia penis).